Rủi ro phát hiện (tiếng Anh: Detection risk) là rủi ro mà trong quá trình kiểm toán, các thủ tục nhằm làm giảm rủi ro kiểm toán xuống tới mức thấp có thể chấp nhận được nhưng vẫn không phát hiện được hết các sai sót trọng yếu.
Rủi ro phát hiện (tiếng Anh: Detection risk) là rủi ro mà trong quá trình kiểm toán, các thủ tục nhằm làm giảm rủi ro kiểm toán xuống tới mức thấp có thể chấp nhận được nhưng vẫn không phát hiện được hết các sai sót trọng yếu.
Rủi ro phát hiện trong tiếng Anh được gọi là detection risk - DR. Rủi ro phát hiện là một bộ phận cấu thành của rủi ro kiểm toán.
Rủi ro kiểm toán là rủi ro do kiểm toán viên đưa ra ý kiến kiểm toán không phù hợp khi báo cáo tài chính đã được kiểm toán còn chứa đựng sai sót trọng yếu. Rủi ro kiểm toán là hệ quả của rủi ro có sai sót trọng yếu (gồm rủi ro tiềm tàng, rủi ro kiểm soát) và rủi ro phát hiện.
Rủi ro phát hiện là rủi ro mà trong quá trình kiểm toán, các thủ tục mà kiểm toán viên thực hiện nhằm làm giảm rủi ro kiểm toán xuống tới mức thấp có thể chấp nhận được nhưng vẫn không phát hiện được hết các sai sót trọng yếu khi xét riêng lẻ hoặc tổng hợp lại.
Như vậy, rủi ro phát hiện là khả năng khi đã áp dụng những thủ tục kiểm toán nhưng Kiểm toán viên vẫn không phát hiện được các sai lệch trọng yếu của báo cáo tài chính.
=> Xem thêm: 8 rủi ro gắn liền với mọi cổ phiếu mà nhà đầu tư nên biết
1. Áp dụng một thủ tục kiểm toán không chính xác. Ví dụ, khi kiểm toán viên áp dụng sai tỷ lệ có thể chấp nhận được khi sử dụng tỷ lệ để đánh giá tính chính xác về mệnh giá của số dư tài khoản.
2. Phương pháp thử nghiệm kiểm toán không chính xác. Chọn một phương pháp kiểm tra kiểm toán không phù hợp với loại tài khoản tài chính đang được kiểm toán, ví dụ: kiểm tra tính chính xác của hóa đơn hơn là sự xuất hiện của một giao dịch mua bán cụ thể.
3. Hiểu sai kết quả đánh giá, hoặc chỉ đánh giá sai kết quả.
Một sai lầm phổ biến mà kiểm toán viên mắc phải là kết luận rằng một sai sót được phát hiện là không đáng kể. Đôi khi, một sai sót nhỏ trong một đơn vị của công ty có thể trở thành trọng yếu khi được tổng hợp trên nhiều đơn vị kinh doanh, làm ảnh hưởng đáng kể đến báo cáo tài chính của công ty.
Rủi ro phát hiện có thể cao hơn ở những vùng mà các cơ quan quản lý tương đối kém hiệu quả. Rủi ro phát hiện cũng cao hơn khi mối quan hệ giữa kiểm toán viên và nhân viên của đơn vị được kiểm toán trở nên thân thiện. Sự khác biệt về văn hóa cũng có thể làm tăng hoặc giảm nguy cơ này giữa các quốc gia và khu vực trên thế giới.
Có một số thủ tục kiểm toán mà kiểm toán viên sử dụng để giảm thiểu rủi ro phát hiện, bao gồm kiểm tra phân loại, kiểm tra tính đầy đủ, kiểm tra xác định giá trị và kiểm tra sự cố.
=> Xem thêm: Kinh doanh chênh lệch giá (Arbitrage) là gì? Những rủi ro khi kinh doanh chênh lệch giá
Kiểm tra phân loại được sử dụng để xác định xem các giao dịch đã được phân loại chính xác hay chưa. Ví dụ, một chi phí đối với công ty có thể được phân loại là chi phí hoặc tài sản tùy thuộc vào tổng chi phí và thời gian sử dụng hữu ích của nó . Kiểm toán viên có thể áp dụng các thủ tục kiểm toán nhất định để xác định xem một khoản chi lớn được phân loại là tài sản hay chi phí.
Kiểm tra tính đầy đủ được sử dụng để kiểm tra xem có bất kỳ giao dịch nào bị thiếu trong sổ sách kế toán hay không. Ví dụ, kiểm toán viên có thể xem xét bảng sao kê ngân hàng của khách hàng để xác định xem liệu các khoản thanh toán cho nhà cung cấp có trong bảng sao kê ngân hàng cũng đã được ghi nhận trong hệ thống kế toán hay chưa.
Thử nghiệm định giá được sử dụng để kiểm tra xem giá trị của tài sản và nợ phải trả trên sổ sách của công ty có chính xác hay không. Thử nghiệm này có thể yêu cầu kiểm toán viên phải có được đánh giá định giá bên ngoài đối với tài sản hoặc nợ phải trả được đề cập.
Kiểm tra khả năng xảy ra được sử dụng để xác định xem các giao dịch được ghi lại có thực sự xảy ra hay không. Thử nghiệm này có thể liên quan đến việc kiểm tra các hóa đơn cụ thể được liệt kê trên sổ cái bán hàng và truy tìm chúng trở lại đơn đặt hàng ban đầu của khách hàng và tài liệu vận chuyển.
=> Xem thêm: Kinh tế kế hoạch hóa tập trung là gì? Bản chất và vai trò
Ngược lại với rủi ro tiềm tàng và rủi ro kiểm soát Kiểm toán viên và công ty kiểm toán phải có trách nhiệm thực hiện các thủ tục thu thập các bằng chứng kiểm toán nhằm quản lí và kiểm soát đối với rủi ro phát hiện.
Rủi ro phát hiện liên quan đến trách nhiệm của Kiểm toán viên và công ty kiểm toán. Tùy theo tình hình của đơn vị, Kiểm toán viên sẽ tăng giảm công việc kiểm toán của mình để đạt được mục đích cuối cùng là rủi ro kiểm toán được giảm xuống thấp đến mức thấp chấp nhận được với chi phí hợp lí.
Cần nhận thức rằng rủi ro phát hiện vẫn có thể xảy ra dù đã kiểm tra 100% số dư và nghiệp vụ, vì có thể Kiểm toán viên đã chọn lựa và áp dụng phương pháp kiểm toán không phù hợp, hoặc giải thích sai hoặc nhận định sai về kết quả kiểm tra.
Thí dụ như do Kiểm toán viên thiếu kiểm tra thông tin của các trợ lí thu thập, nên tổng hợp và nhận định sai, hoặc kiểm toán viên thực hiện các thủ tục kiểm toán không thích hợp.
Ví dụ để xác minh mục tiêu kiểm toán về quyền và nghĩa vụ đối với hàng tồn kho mà kiểm toán viên chỉ thực hiện phương pháp kiểm kê cho rằng hàng tồn kho thực sự tồn tại và cho rằng đều là tài sản thuộc quyền sở hữu của đơn vị mà không làm thêm bất cứ thủ tục kiểm toán nào bổ sung.
