Từ năm 2020, SPAC - Công ty mua lại có mục đích đặc biệt trở thành một hiện tượng lớn ở Phố Wall. Tưởng chừng sẽ kéo dài nhưng “bữa tiệc” SPAC ở Phố Wall bất ngờ nguội nhanh chóng những ngày gần đây.
Từ năm 2020, SPAC - Công ty mua lại có mục đích đặc biệt trở thành một hiện tượng lớn ở Phố Wall. Tưởng chừng sẽ kéo dài nhưng “bữa tiệc” SPAC ở Phố Wall bất ngờ nguội nhanh chóng những ngày gần đây.
Những công ty séc trắng (blank check) này trở thành một phương thức hữu hiệu để đưa các doanh nghiệp niêm yết cổ phiếu trên sàn chứng khoán mà không phải tuân thủ những quy định khắt khe về một vụ IPO thông thường. Tưởng chừng hiện tượng này sẽ kéo dài nhưng "bữa tiệc" SPAC ở Phố Wall bất ngờ nguội nhanh chóng những ngày gần đây.
Chỉ tháng trước đây thôi, các SPAC còn ăn mừng 1 cột mốc quan trọng là chỉ trong vòng 3 tháng đầu năm 2021, số vốn mà họ huy động được đã phá kỷ lục mà cả năm 2020 thiết lập được. Riêng trong tháng 3 vừa qua, đã có hơn 100 thương vụ SPAC được ghi nhận ở Phố Wall, nhưng cỗ máy bất ngờ giảm tốc trong tháng 4, với chỉ 10 thương vụ được ghi nhận trong thời gian từ đầu tháng 4 tới nay, theo SPAC Research.
Cơn sốt nguội đi nhanh chóng sau khi SEC đưa ra đề xuất mới về quy định kế toán, theo đó phân loại chứng quyền mà các SPAC phát hành là nghĩa vụ nợ thay vì là cổ phần. Nếu quy định này được luật hoá, các kế hoạch SPAC đang còn trên giấy và cả những SPAC đã trở thành hiện thực sẽ phải lùi bước và điều chỉnh lại các tính toán tài chính.
Phương thức hoạt động của SPAC là huy động vốn qua một vụ IPO của chính SPAC đó rồi dùng số tiền huy động được để mua một công ty tư nhân nào đó, theo đó đưa công ty tư nhân đó trở thành công ty đại chúng mà không thông qua một quy trình IPO bình thường. Chứng quyền mà các SPAC phát hành cho các nhà đầu tư rót vốn sớm là một điểm thu hút đối với các nhà đầu tư, bởi chứng quyền có thể mang về cho họ mức lợi nhuận lớn hơn về sau này.
Khả năng thay đổi quy định kế toán nói trên có thể là một đòn giáng mạnh vào thị trường SPAC, bởi sẽ không còn sự khuyến khích đối với các nhà đầu tư "ví dày" muốn rót vốn sớm vào SPAC. Ngay cả đối với những DN muốn lên sàn thông qua sáp nhập vào SPAC thay vì tiến hành một thương vụ IPO truyền thống, sức hút của mô hình SPAC, bao gồm mức độ giám sát thấp và thủ tục nhanh gọn cũng không còn.
Đối với nhà đầu tư, việc điều chỉnh lại báo cáo tài chính chỉ càng gây sứt mẻ niềm tin, vì thị trường vốn đã có mức độ biến động cao và bị nhìn nhận là đầu cơ ở nhiều thời điểm.
Tệ hơn, trong 6 năm qua, đã có tới hơn 90% SPAC được kiểm toán chỉ bởi hai công ty là Marcum và WithumSmith+Brow, theo SPAC Research. Điều này đồng nghĩa với một sự ùn ứ lớn khi các SPAC đổ xô điều chỉnh sổ sách để phù hợp với các quy định mới mà SEC đề xuất.
Sau khi quy định mới được SEC đưa ra, nhiều cổ phiếu đã rơi tự do. Chỉ số CNBC SPAC Post Deal Index đã "mất trắng" thành quả tăng từ đầu năm 2021 và thậm chí đã giảm tới hơn 20% nếu so với mức điểm hồi đầu năm nay.
Đã có nhiều dấu hiệu cho thấy các nhà đầu tư cá nhân bắt đầu lưỡng lự về SPAC. Số liệu từ Bank of America cho thấy, lượng cổ phiếu SPAC mà các nhà đầu tư cá nhân mua ròng hiện đã giảm mạnh từ mức 120 triệu mỗi tuần vào đầu năm 2021 về ngưỡng chỉ 1 con số trong tháng 4/2021 này.
