‘Cơn sốt’ SPAC đang dần giảm nhiệt ở Phố Wall?

Về bản chất, SPAC - công ty mua lại có mục đích đặc biệt (special-purpose acquisition company) là một công ty rỗng được các nhà đầu tư lập nên với mục đích duy nhất là huy động vốn thông qua một vụ IPO để cuối cùng thâu tóm một công ty khác. Công ty mục tiêu khi sáp nhập với SPAC sẽ trở thành công ty đại chúng mà không cần tiến hành một vụ IPO như bình thường.

Trong năm ngoái và đầu năm 2021, thị trường SPAC chứng kiến tăng trưởng nóng. Từ đầu năm nay, ở Mỹ đã có tới 326 thương vụ IPO của các SPAC, huy động tổng cộng 101 tỷ USD. Trong năm ngoái, có khoảng 200 SPAC lên sàn chứng khoán Phố Wall, huy động được tổng cộng 83,4 tỷ USD. Tính đến thời điểm đó thì đây là một con số kỷ lục.

Do nút thắt về quy chế giám sát nên thị trường SPAC ở thời điểm hiện tại đang bị chững lại. Trong đó, có một số kế hoạch của các công ty đầu tư và tỷ phú đến từ châu Á.

Gateway Strategic Acquisition Co. được hậu thuẫn bởi Gaw Capital Advisors Ltd., Artisan Acquisition Corp. và Hony Capital Acquisition Corp. được cho là một trong số những SPAC châu Á đang chờ niêm yết ở Mỹ.

Các SPAC này nộp hồ sơ IPO cách đây 2 tuần, đồng nghĩa với việc họ đã có thể phát hành cổ phiếu nhưng đến giờ họ vẫn chưa tiến hành. Nguồn thạo tin nói rằng các SPAC này đang chờ cho đến khi tâm lý trên thị trường được cải thiện.

Tuần trước, SEC dội một gáo nước lạnh vào "bữa tiệc" SPAC bằng cách đề xuất quy định mới rằng, chứng quyền – loại chứng khoán được phát hành cho những nhà đầu tư sớm tham gia thỏa thuận có thể sẽ không được coi là công cụ chứng khoán và mà thay vào đó có thể xem là nghĩa vụ nợ trong quá trình kế toán. Động thái này của SEC đe dọa gây gián đoạn các vụ chào sàn của SPAC cho tới khi vấn đề được giải quyết.

Đề xuất quy định mới của SEC được đưa ra vào thời điểm không thể tệ hơn đối với các doanh nhân châu Á đang có kế hoạch tham gia vào lĩnh vực SPAC.

“Động thái của SEC chắc chắn sẽ khiến quá trình IPO tại Mỹ của các SPAC đến từ châu Á và các khu vực khác trên toàn cầu có thể bị kéo dài hơn do các nhà phát hành phải đánh giá ảnh hưởng", chuyên gia Thomas Vita thuộc công ty luật toàn cầu Norton Rose Fulbright phát biểu.

Từ đầu năm 2021 đến nay, các SPAC châu Á đã huy động được 3,1 tỷ USD, vượt số tiền mà các SPAC từ khu vực này huy động được trong cả năm ngoái.

Tuy nhiên, sự giảm nhiệt của thị trường SPAC chưa hẳn đã là tin xấu, nếu xét đến bản chất giống “bong bóng” của mô hình này. Ông Robson Lee, chuyên gia từ Gibson Dunn cho rằng làn sóng SPAC niêm yết ở Mỹ không hề đảm bảo cho việc sáp nhập thành công với những công ty mục tiêu và đây dường như là một dấu hiệu của "cơn điên" trên thị trường tài chính.

Nhà chức trách Mỹ cũng đã cảnh báo với các SPAC rục rịch IPO ở Mỹ rằng, cấu trúc SPAC không phải là một "đường vòng" để né tránh việc phải công bố các thông tin quan trọng với nhà đầu tư. Nếu phải công bố thông tin như một vụ IPO truyền thống thì việc niêm yết 1 công ty thông qua sáp nhập với SPAC sẽ không còn nhiều sức hấp dẫn.