Đồng USD có khả năng bị “soán ngôi”?

Đối với Mỹ, họ có thể có quân đội mạnh nhất thế giới nhưng đồng USD mới là vũ khí lợi hại nhất của họ. Giờ đây, sau gần 80 năm thống trị của đồng USD, đồng tiền này có khả năng mất vị thế là tiền tệ dự trữ toàn cầu .

Khoảng 60% trong tổng số 12,8 nghìn tỷ USD dự trữ ngoại hối hiện được giữ bằng USD, mang lại cho Mỹ một đặc quyền rất lớn so với nhiều quốc gia khác. 

Cụ thể, trái phiếu chính phủ Mỹ được ưa chuộng khá rộng rãi, lãi suất thấp và Mỹ đi vay các nước khác bằng chính đồng tiền của mình; do đó, khi USD mất giá, khoản nợ của quốc gia này cũng giảm theo.

Không những thế, các doanh nghiệp Mỹ có thể thực hiện giao dịch quốc tế bằng USD mà không phải trả phí chuyển đổi.

Nhưng có lẽ quan trọng nhất là trong những trường hợp khắc nghiệt, Mỹ có thể cắt đứt khả năng tiếp cận của đồng USD với các Ngân hàng Trung ương khác trên toàn cầu. Điều này khiến những nước đó bị cô lập và làm kiệt quệ nền kinh tế.

Xem thêm: Thị trường chứng khoán biến động trái chiều, lợi suất trái phiếu Mỹ đạt mức kỷ lục

Raghuram Rajan, Cựu Thống đốc Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ gọi sức mạnh này là “vũ khí hủy diệt hàng loạt về kinh tế”.

Hiện tại, Mỹ đã kích hoạt “vũ khí lợi hại” này với Nga vào tháng 2/2022 sau khi nước này tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt tại Nga bằng việc đóng băng dự trữ ngoại hối trị giá 630 tỷ USD và khiến đồng Rúp trượt giá . 

Điều này giúp Mỹ có khả năng trừng phạt Nga mà không phải dùng tới lực lượng quân sự.

Bên cạnh đó, Michael Hartnett - chiến lược gia của Bank of America (BoA) cho biết, vũ khí hóa đồng USD có thể dẫn đến sự suy yếu của đồng USD và sự phân mảnh của hệ thống tài chính toàn cầu có thể làm “xói mòn” vai trò đồng tiền dự trữ của Mỹ.

Một nghiên cứu mới của IMF cho thấy, tỷ trọng USD trong dự trữ quốc tế đã giảm trong thập kỷ qua, cùng thời điểm Mỹ bắt đầu cuộc chiến chống khủng bố và thực hiện các biện pháp trừng phạt chống khủng bố. 

1/4 dự trữ kể từ đó đã chuyển từ đồng USD sang Nhân dân tệ của Trung Quốc và 3/4 còn lại chuyển sang tiền tệ của các nước nhỏ hơn.

"Việc này cho thấy hệ thống quốc tế đang dịch chuyển", Serkan Arslanalp, Barry Eichengreen và Chima Simpson-Bell – các tác giả của nghiên cứu – cảnh báo.

Đồng thời, Nga và Trung Quốc cũng đang kỳ vọng can thiệp vào quá trình này.

Xem thêm: IMF cảnh báo các biện pháp trừng phạt Nga có thể đe dọa đồng USD

Tổng thống Nga Vladimir Putin hôm 31/3 đã tuyên bố sẽ ngừng xuất khẩu khí đốt sang các nước "không thân thiện" nếu không mở tài khoản tại ngân hàng Nga và thanh toán bằng Rúp.

Thông tin thêm, EU nhập khẩu khoảng 40% khí đốt và 30% dầu từ Nga; do đó, họ không có lựa chọn thay thế dễ dàng nào.

Trong khi đó, Ả Rập Xê Út đang đàm phán với Bắc Kinh để chấp nhận đồng Nhân dân tệ thay vì USD để bán dầu cho Trung Quốc.

Cho dù những điều trên đang diễn ra thì đồng USD cũng sẽ khó bị “soán ngôi” với lý do cơ bản nhất là không có lựa chọn nào thay thế tốt hơn.

Ví dụ như, Trung Quốc nhiều năm qua đã thúc đẩy đồng Nhân dân tệ nhưng chỉ có khoảng 3% giao dịch toàn cầu được thực hiện bằng đồng tiền này, một tỷ lệ quá thấp so với tỷ lệ 40% của đồng USD.

Nga đã nỗ lực giảm phụ thuộc vào đồng đôla từ nhiều năm nay, sau khi bị Mỹ trừng phạt vì sáp nhập Crimea năm 2014. Tuy nhiên, khoảng 20% dự trữ ngoại hối của nước này vẫn là tài sản niêm yết bằng USD.

Đáng chú ý, Mỹ vẫn duy trì sức hấp dẫn của mình đối với phần còn lại của thế giới. 

Thị trường phố Wall là thị trường chứng khoán lớn nhất và có tính thanh khoản cao nhất trên thế giới và vốn nước ngoài vẫn tiếp tục chảy vào quốc gia này. 

Năm ngoái, FDI toàn cầu tăng lên ước tính 1,65 nghìn tỷ USD vào năm 2021, trong khi đó, đầu tư vào Mỹ tăng 114% lên 323 tỷ USD, theo Hội nghị của Liên hợp quốc về Thương mại và Phát triển.

Xem thêm: VinFast xây dựng nhà máy sản xuất xe điện trị giá hàng tỷ USD tại Mỹ