Điều gì có thể khiến nền kinh tế toàn cầu rơi vào suy thoái trong năm 2023?

Chiến dịch chống lạm phát của các ngân hàng trung ương dường như đã gặt hái được một số thành công nhất định. Tuy vậy, đi kèm với nỗ lực này có thể là một cái giá đắt vào năm 2023. 

Kay Daniel Neufeld, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Kinh doanh (CEBR), cho biết: “Có khả năng nền kinh tế thế giới sẽ phải đối mặt với suy thoái vào năm tới do lãi suất tăng cao nhằm hạ nhiệt lạm phát”.

Bên cạnh đó, mặc dù không phải ai cũng đồng ý rằng nền kinh tế thế giới đang hướng tới một cuộc suy thoái nhưng mức tăng trưởng được dự đoán sẽ giảm sâu hơn nữa khiến cho khả năng toàn cầu rơi vào suy thoái ngày một gia tăng. 

Vào tháng 10, Quỹ Tiền tệ Quốc tế đã dự báo rằng tăng trưởng toàn cầu sẽ giảm xuống 2,7% vào năm 2023. Nếu không tính cuộc khủng hoảng tài chính  2008 và giai đoạn tồi tệ nhất của đại dịch, 2023 sẽ là năm yếu nhất của nền kinh tế thế giới kể từ năm 2001.

Vào tháng 11, IMF cảnh báo rằng triển vọng đã trở nên “ảm đạm hơn” so với dự báo một tháng trước đó. 

Liệu một cuộc suy thoái toàn cầu có thành sự thật hay không thì phải dựa vào ba yếu tố: động thái của Ngân hàng Trung ương, hệ quả của việc Trung Quốc mở cửa trở lại và tình hình giá năng lượng.

Ngân hàng Trung ương

IMF đã gọi lạm phát là “mối đe dọa trực tiếp nhất đối với sự thịnh vượng trong hiện tại và tương lai”.

Dù giá cả tiêu dùng đã bắt đầu đi xuống tại Mỹ và châu Âu, các Ngân hàng Trung ương vẫn khẳng định rằng lãi suất sẽ không ngừng tăng trong ngắn hạn. Tuy vậy, tốc độ tăng của lãi suất sẽ chậm hơn.

Chủ tịch Ngân hàng trung ương châu Âu (ECB) Christine Lagarde tuyên bố vào đầu tháng này: “Chúng tôi sẽ không thay đổi quan điểm về chính sách thắt chặt”.

Ngoài ra, các Ngân hàng Trung ương hiện vẫn chưa biết rằng lãi suất sẽ phải tăng đến bao nhiêu để đưa lạm phát về ngưỡng mục tiêu 2%. Nếu giá cả tiêu dùng vẫn tăng cao hơn mức này, các Ngân hàng Trung ương có thể sẽ quyết liệt hơn dự tính, tạo thêm nhiều áp lực cho nền kinh tế toàn cầu.

Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ Jerome Powell cho biết: “Chúng tôi nghĩ sẽ phải tiếp tục duy trì chính sách thắt chặt trong một thời gian nữa”.

Trung Quốc

Trong gần ba năm, chính phủ Trung Quốc đã hạn chế sự lây lan của Covid-19 bằng các biện pháp như cách ly tập trung, xét nghiệm hàng loạt và truy vết tiếp xúc nghiêm ngặt. 

Hiện tại, sau khi chính sách zero-Covid vấp phải sự phản đối trên quy mô lớn, Bắc Kinh đã phải nhanh chóng gỡ bỏ những biện pháp phòng, chống dịch trên. 

Việc nền kinh tế lớn thứ hai thế giới sắp mở cửa trở lại có thể thúc đẩy tăng trưởng nhưng cũng sẽ có rủi ro.

Bruce Kasman, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu kinh tế và chính sách tại JPMorgan Chase, cho biết: “Tình trạng suy thoái hiện tại của Trung Quốc cho thấy tiềm năng phục hồi là rất lớn. Tuy vậy, kinh nghiệm gần đây cho thấy những trở ngại đáng kể thường xảy ra khi mở cửa quá sớm và hệ thống y tế quá tải”.

Một làn sóng dịch bệnh Covid-19 đang tràn qua Trung Quốc, nhưng cho tới nay, Bắc Kinh vẫn tiếp tục kế hoạch nới lỏng. Tuần này, Trung Quốc tuyên bố đã đưa ra thông báo về việc bỏ yêu cầu cách ly đối với du khách quốc tế kể từ 8/1/2023.

Trong khi đó, nhiều quốc gia khác lại đang thiết lập những hạn chế với khách Trung Quốc vì lo ngại sự xuất hiện của biến chủng mới.

Xem thêm: Chuyên gia: “Chúng ta đang đối mặt với một cuộc suy thoái kéo dài gấp đôi bình thường”

Giá năng lượng

Cuộc xung đột giữa Nga - Ukraine tiếp tục mang đến sự không chắc chắn, đặc biệt với những quốc gia ở châu Âu đang cố gắng thoát khỏi sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch của Nga. 

Một báo cáo của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cho biết châu Âu có thể sẽ thiếu khí đốt vào năm 2023 nếu Nga cắt hoàn toàn xuất khẩu và thời tiết lạnh hơn. 

Một yếu tố khác có thể gây ra thiếu năng lượng là nhu cầu tăng lên khi nền kinh tế Trung Quốc phục hồi. 

Bà Diane Swonk, nhà kinh tế trưởng tại KPMG, cho biết: “Một trong những lý do khiến giá năng lượng [thấp hơn] là do [nhu cầu] yếu bất thường của Trung Quốc”.

Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế cho biết, dự báo kinh tế mới nhất của họ có thể sẽ phải sửa đổi nếu tình trạng thiếu nguồn cung đẩy giá lên cao, hoặc nếu Chính phủ châu Âu phải giới hạn tiêu thụ năng lượng. 

Suy thoái hay không?

Guillaume Menuet, trưởng bộ phận kinh tế và chiến lược đầu tư của Citi Private Bank tại Châu Âu, Trung Đông và Châu Phi cho biết: “Triển vọng kinh tế toàn cầu “vẫn còn đầy thách thức”.

Nhóm của ông dự đoán thế giới sẽ trải qua thời kỳ tăng trưởng kinh tế chậm nhất trong 40 năm qua, ngoại trừ năm 2020 và cuộc khủng hoảng tài chính 2007-2008.

Ngay cả khi suy thoái toàn cầu được ngăn chặn, nhiều quốc gia vẫn có thể lao đao, đi cùng với đó là tỷ lệ thất nghiệp gia tăng nghiêm trọng. 

Thế nhưng, ở diễn biến khác, các nhà kinh tế không đi đến kết luận chung về việc suy thoái sẽ nghiêm trọng đến mức nào và kéo dài trong bao lâu.

“Điều tồi tệ nhất vẫn chưa đến và đối với nhiều người, năm 2023 sẽ giống như một cuộc suy thoái”, IMF cho biết vào tháng 10, đồng thời lưu ý rằng sự suy giảm “sẽ diễn ra trên diện rộng” và có thể “mở lại những vết thương kinh tế mới chỉ được chữa lành một phần sau đại dịch”.

Xem thêm: Lời khuyên đầu tư của tỷ phú Warren Buffett trong thời kỳ suy thoái