Việt Nam vượt nhiều nước lớn, thành nguồn nhập khẩu thứ 6 của Mỹ

Gần 2/3 trong tổng số kim ngạch hàng hóa nhập khẩu từ thị trường Trung Quốc, tương ứng khoảng 370 tỷ USD bị Mỹ áp thuế trong hai năm 2018 - 2019.

Theo phân tích của Wall Street Journal, đến năm 2021, hiện chỉ có một nửa hàng hóa xuất khẩu của Trung Quốc sang thị trường Mỹ, tương đương 250 tỷ USD hàng năm khi bị áp thuế. Nguyên nhân là do các doanh nghiệp Mỹ đã chuyển định hướng sang mua tại các thị trường ngoại khác.

Giai đoạn 2018 - 2019, Mỹ bắt đầu áp các khoản thuế đối với các mặt hàng nhập khẩu của Trung Quốc nhằm thúc đẩy sự phát triển hoạt động sản xuất của các nhà máy trong nước. Tuy nhiên, việc "tái hỗ trợ sản xuất" này được đánh giá cao do không tạo ra được tác động đáng kể khi hàng loạt doanh nghiệp lại chuyển hướng sang tìm nhà cung cấp tại các nước châu Á khác.

Đáng chú ý, trong giai đoạn này, Việt Nam là quốc gia được hưởng lợi lớn nhất Việt Nam và vươn lên thành nguồn nhập khẩu thứ 6 của Mỹ. Hiện nay, Việt Nam đứng thứ 6 toàn cầu về nhập khẩu vào Mỹ, so với vị trí thứ 12 vào năm 2018.

Trong số các mặt hàng của thị trường Trung Quốc bị áp thuế, các mặt hàng thiết bị viễn thông, linh kiện máy tính bị thiệt hại nhiều nhất. Cụ thể, so với năm 2018 kim ngạch nhập khẩu của mỗi mặt hàng kể trên đều giảm khoảng 15 tỷ USD, theo Wall Street Journal.

Chuyên gia kinh tế Adam Slater tại Oxford Economics nhấn mạnh: "Chiến tranh thương mại một phần nào đó đã tác động tiêu cực đến hàng hóa Trung Quốc lâu hơn là đại dịch Covid-19. Dư âm của dịch bệnh có dấu hiệu giảm dần, song ảnh hưởng kéo dài của thương chiến vẫn còn".

Vào tháng 1/2021, hai nền kinh tế lớn nhất thế giới là Mỹ và Trung Quốc đã ký thỏa thuận thương mại giai đoạn một để tạm đặt dấu chấm hết cho cuộc chiến thương mại. Tuy nhiên, Mỹ vẫn duy trì thuế quan như một đòn bẩy buộc giới chức trách Trung Quốc phải tuân thủ thỏa thuận. Đến nay, Trung Quốc vẫn đang tiếp tục kêu gọi giảm thuế quan.

Hồi tháng 3/2021, trong cuộc phỏng vấn mới nhất từ Wall Street Journal, đại diện Thương mại Mỹ Katherine Tai Katherine khẳng định: “Trong tương lai gần, Chính phủ Mỹ chưa sẵn sàng gỡ bỏ thuế quan đối với hàng hóa nhập khẩu của Trung Quốc. Không nhà đàm phán nào muốn từ bỏ đòn bẩy của chính mình”.

Trước đó, chính quyền cựu Tổng thống Donald Trump đã ban hành tổng cộng 4 đợt thuế quan, áp đặt lệnh trừng phạt lên hàng hóa Trung Quốc, sau mỗi đợt này mỗi liệt kê hàng nghìn mặt hàng sẽ phải chịu thuế nặng.

Trong số đó, đợt thuế đầu và lần hai có hiệu lực vào tháng 7 - 8/2018, áp dụng lần lượt 34 tỷ USD và 16 tỷ USD hàng hóa. Mức thuế doanh nghiệp là 25% cho các hàng hóa như thiết bị viễn thông, hợp kim, chất bán dẫn và thiết bị điện.

Đợt thứ ba, diễn ra ngay sau căng thẳng thương mại leo thang và có hiệu lực từ tháng 9/2018. Theo đó, một số danh mục hàng tiêu dùng trọng điểm như đồ nội thất, hàng may mặc linh kiện điện tử, ti vi và ô tô. Đợt thuế thứ 4, Mỹ áp dụng đợt đánh thuể cuối với các mặt hàng linh kiện máy tính, may mặc, điện tử và giày dép.

Trong một số trường hợp, thuế quan sẽ giúp tạo động lực phát triển cho doanh nghiệp, đẩy nhanh tốc độ dịch chuyển khỏi thị trường Trung Quốc. Chẳng hạn, mặt hàng nội thất, nhiều nhà nhập khẩu của nước Mỹ đã chuyển sang thị trường Việt Nam, một trong những lý do khiến Việt Nam trở thành nguồn nhập khẩu thứ 6 của Mỹ, thậm chí là ngay từ trước khi cuộc chiến thương mại nổ ra.

Sau thỏa thuận giai đoạn một, thuế quan đối với các hàng hóa nằm trong đợt đánh thuế thứ 4 đã giảm từ 15% xuống còn 7,5% và kim ngạch nhập khẩu của các mặt hàng này giảm không đáng kể. Trong 12 tháng tính đến tháng 3/2021, Mỹ nhập khẩu khoảng 97 tỷ USD hàng hóa nhóm 4, giảm khoảng 13% so với số liệu ban đầu.