Giải phóng mặt bằng vành đai 4 Vùng Thủ đô: Hà Nội bồi thường gần 17.000 hộ, càng để chậm càng nguy cơ

Vốn đầu tư rất lớn

Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Dương Đức Tuấn tại Tọa đàm “Kết nối giao thông vành đai liên vùng - động lực cho phát triển bứt phá” cho biết, Vành đai 4 Vùng Thủ đô đầu tư theo hình thức hỗn hợp giữa đầu tư công và đầu tư theo phương thức đối tác công tư.

Để triển khai dự án quan trọng quốc gia của khu vực Vùng Thủ đô này, hiện nay tổng mức đầu tư của dự án rất lớn, 85.813 tỷ, chia thành 3 nhóm dự án thành phần. Trong đó nhóm dự án 1 là giải phóng mặt bằng, ứng với 3 địa phương là 3 dự án. Nhóm 2 là 3 dự án đường đô thị song hành dưới thấp cho 3 địa phương (Vốn đầu tư 2 nhóm này do ngân sách Trung ương và địa phương đảm nhận)

Nhóm 3 là 1 dự án xã hội hóa theo mô hình đối tác công tư (PPP) và hợp đồng BOT do nhà đầu tư đảm nhận, với tổng mức đầu tư rất lớn, đến 29.410 tỷ.

Phó Chủ tịch TP. Hà Nội cho hay, khó khăn cho cả 2 khu vực vốn ngân sách Trung ương và địa phương nay đã được cân đối tương đối hoàn chỉnh bằng vốn đầu tư công trung hạn Trung ương 2021-2025; đối với Chính phủ, dự kiến cân đối trên 28.000 tỷ; đối với 3 địa phương Hà Nội, Hưng Yên, Bắc Ninh cũng phải cân đối trên 28.000 tỷ, cơ cấu tương đương Trung ương, trong đó Hà Nội là chủ yếu, tiếp đó đến Bắc Ninh và Hưng Yên.

Đối với 3 địa phương triển khai dự án đường song hành dưới thấp, có khả năng vốn phải tính đến năm 2026 và tiến độ đầu tư phù hợp với quá trình hình thành cấu trúc toàn tuyến. Đối với dự án PPP-BOT quy mô 29.410 tỷ, phải triển khai xong vào năm 2025.

Giải phóng mặt bằng: Càng để chậm càng nguy cơ

“Khó khăn lớn nhất của Dự án trọng điểm quốc gia Vành đai 4 Vùng Thủ đô theo tôi nghĩ là công tác giải phóng mặt bằng” - ông Dương Đức Tuấn nhấn mạnh.

Phó Chủ tịch Hà Nội phân tích: Cơ chế đặc thù tạo lập từ các phương pháp chia nhóm dự án thành phần để tách riêng dự án giải phóng mặt bằng. Vành đai 3 TP.HCM cơ bản không có đường sắt nhưng với Vành đai 4 Vùng Thủ đô là giải phóng mặt bằng dự trữ cho hành lang phát triển đường sắt 30m trong tổng lộ giới giao động từ 90-135 m, trung bình là 125 m. Vì vậy nhóm dự án 1 là chìa khóa mở cho dự án 2, 3; đồng thời đây là quyết đáp của Chính phủ cho các địa phương, sau đây cũng sẽ được Quốc hội thống nhất là giải phóng mặt bằng phải đi trước một bước, tạo lập sự đồng bộ đồng thời.

Theo ông Dương Đức Tuấn, cơ cấu tổng mức đầu tư giải phóng mặt bằng của Vành đai 4 vùng Thủ đô chiếm chưa tới 25%, nhưng đối với Vành đai 3 TP.HCM có khả năng chiếm trên 50%. Do đó việc giải phóng mặt bằng càng để chậm càng nguy cơ.

“Chắc chắn việc giải phóng mặt bằng không được phép chia nhiều lần vì các thời kỳ bồi thường, hỗ trợ tái định cư khác nhau sẽ tạo ra hiệu ứng bất khả thi. Đây là bài học kinh nghiệm.”- ông Tuấn nhấn  mạnh và cho hay, hiện nay quy mô giải phóng mặt bằng đối với Vành đai 4 tương đối lớn, với 1.341ha cho cả 3 tỉnh thành, chiếm 19.000 tỷ trên tổng mức đầu tư 85.813 tỷ, tức là ở mức dưới 25%.

Hà Nội bồi thường tái định cư và tái định cư gần 17.000 hộ

Phó Chủ tịch Hà Nội cho biết, đối với dự án này, riêng TP. Hà Nội phải có một phương án bồi thường tái định cư cho khoảng 14.647 hộ và tái định cư cho 2.203 hộ. Hiện Thành phố đã chuẩn bị 9 khu tái định cư quy mô khoảng 36,3 ha.

"Khi vượt qua khó khăn này thì các dự án thành phần kế tiếp như dự án nhóm 2 đường song hành đô thị sẽ diễn ra từ năm 2022-2026; đặc biệt dự án trung tâm PPP-BOT với 65% đi trên cao, 35% đi dưới thấp để tạo ra điều kiện phát triển đô thị hai bên tuyến sẽ phải hoàn thành trong năm 2025." - ông Dương Đức Tuấn thông tin và cho hay, Thành phố đã thống nhất cao coi Vành đai 4 là dự án đầu tư tổng thể trên cơ sở chia làm 3 nhóm. Đối với giải phóng mặt bằng đã vượt qua khó khăn. Đây là chìa khóa quyết định để triển khai dự án này.

Một khó khăn nữa được Phó Chủ tịch Thành phố nêu ra, đó là Hà Nội thực hiện mô hình Nhà nước phối hợp với xã hội, tức là đầu tư công kết hợp đầu tư công tư nhằm giảm tải ngân sách Trung ương, địa phương.

"Kinh nghiệm cho thấy, việc triển khai cao tốc Bắc Nam giai đoạn 1 và cả giai đoạn 2, thì khả năng bảo đảm tính khả thi của BOT trong mô hình PPP là khó khăn. Trên thực tế, rất nhiều dự án PPP-BOT phải chuyển đổi sang đầu tư công đáp ứng với từng thời kỳ khôi phục, phát triển của nền kinh tế. Nhưng Hà Nội được sự hỗ trợ của Chính phủ, quyết tâm triển khai dự án này theo hình thức PPP. Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư PPP cũng đã chia sẻ phần doanh thu tăng giảm, khả năng thu phí kín của vành đai đặc trưng theo km. Vành đai 4 cũng có tính hấp dẫn riêng, có để bảo đảm phát triển. Đây là điều kiện để bảo đảm tính khả thi nhưng cũng là một khó khăn đối với Vành đai 4" - ông Tuấn nói thêm.