Cần cơ chế chia sẻ lợi ích với người bị thu hồi đất

Quá nhiều thủ tục hành chính về đất đai

Nhấn mạnh Dự thảo Luật Đất đai lần này có rất nhiều vấn đề chính sách lớn, ĐBQH Hoàng Minh Hiếu (Nghệ An) cho rằng, thủ tục hành chính về đất đai là vấn đề được dư luận rất quan tâm. Thủ tục hành chính chậm trễ sẽ là một trong những cản trở lớn đối với sự phát triển kinh tế - xã hội.

ĐB tỉnh Nghệ An dẫn chứng: Trong một cuộc đối thoại với các doanh nghiệp trên địa bàn, một giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường đã giãi bày một vấn đề rất thực tế, đó là khi giải quyết hồ sơ của các doanh nghiệp, mỗi cán bộ thụ lý của Sở thường phải rà soát các quy định của luật với trên 25 Nghị định và Thông tư hướng dẫn kèm theo, vì vậy, việc giải quyết đề nghị của doanh nghiệp thường mất rất nhiều thời gian.

Bên cạnh đó, các thủ tục hành chính về đất đai còn có sự kết nối với nhiều thủ tục hành chính khác, đặc biệt là trong việc giải quyết những vấn đề về đầu tư và các vấn đề liên quan đến tài sản gắn liền với đất. Trong khi đó, hiện nay Luật Đất đai đã có những điểm mâu thuẫn, chồng chéo với ít nhất 20 văn bản luật khác. Điều này dẫn đến có nhiều vướng mắc trên thực tế, vì các thủ tục thường liên quan đến nhiều sở, ngành khác nhau, khó đáp ứng được sự kết nối thuận tiện cho người dân và doanh nghiệp.

ĐB cũng phân tích: Luật Đất đai năm 2013 cũng như dự thảo hiện hành có quy định giao UBND cấp tỉnh quy định việc phối hợp giữa các cơ quan có liên quan ở địa phương để giải quyết thủ tục hành chính về đất đai, về các thủ tục hành chính khác có liên quan. Tuy nhiên, với quy định hiện tại, nhiều tỉnh, thành phố còn gặp lúng túng trong vấn đề này.

“Hơn nữa, quy định như vậy còn dẫn đến việc áp dụng thủ tục thiếu thống nhất giữa các địa phương, gây khó khăn cho các doanh nghiệp, bởi vì các doanh nghiệp không chỉ hoạt động giới hạn ở 1 tỉnh, 1 thành phố. Vì vậy, chúng tôi kiến nghị cơ quan soạn thảo cần tiếp tục nghiên cứu để đơn giản hóa thủ tục hành chính về đất đai, đặc biệt cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các Ban soạn thảo các đạo luật có liên quan như Luật Đấu thầu, Luật Đầu tư, Luật Nhà ở để xác định phạm vi điều chỉnh của từng luật, bảo đảm có sự kết nối chặt chẽ giữa thủ tục hành chính về đất đai với các thủ tục hành chính khác và quan trọng là cần giao Chính phủ bảo đảm việc áp dụng một cách thống nhất trên cả nước.” – ĐB Hoàng Minh Hiếu nói.

Cần chia sẻ lợi ích với người bị thu hồi đất

Liên quan đến vấn đề thu hồi đất, ĐB tỉnh Nghệ An cho rằng, trong việc thu hồi đất để xây dựng các công trình, dự án có những trường hợp đưa lại những lợi ích to lớn trong cộng đồng dân cư xung quanh như các dự án về hạ tầng giao thông, đô thị, khu công nghiệp, v.v.. Tuy nhiên, cũng có những dự án ảnh hưởng tiêu cực đến lợi ích của người dân, đặc biệt là các dự án có tác động lớn đến môi trường như khai thác khoáng sản, xây dựng thủy điện, xây dựng nghĩa trang, các khu xử lý rác, v.v…

“Tác động dễ thấy nhất của những dự án này là giá đất trong khu vực sẽ sụt giảm, tạo ra những ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân. Chính vì vậy, nhiều dự án theo hình thức này đã bị người dân xung quanh phản ứng, ngăn chặn việc triển khai thi công.” – ĐB Hoàng Minh Hếu chỉ rõ.

Theo ĐB tỉnh Nghệ An, thực tế cho thấy, việc đền bù và hỗ trợ hiện nay chủ yếu được thực hiện trọn gói một lần bằng tiền mà không hướng đến việc tạo ra nguồn sinh kế mới cho người dân. Trên thực tế, khi dự án đi vào hoạt động, đất đai và sinh kế của nhiều hộ gia đình tiếp tục bị ảnh hưởng tiêu cực, gây ra những xáo trộn và bức xúc trong cộng đồng dân cư, thậm chí có nghịch cảnh là người dân ở xung quanh một số nhà máy thủy điện lại không có điện sinh hoạt.

Chính vì vậy, ĐB đề nghị trong lần sửa đổi này, cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu, bổ sung quy định về cơ chế chia sẻ lợi ích giữa nhà đầu tư với người dân trong các dự án có tác động lớn đến môi trường sống của người dân, nhằm tạo điều kiện cho việc phục hồi và phát triển sinh kế lâu dài trong cộng đồng dân cư.

“Chia sẻ lợi ích không chỉ là việc hỗ trợ, bồi thường trực tiếp cho các thiệt hại mà còn bao gồm rất nhiều công cụ khác, chẳng hạn như việc chia sẻ lâu dài nguồn thu được từ các dự án, áp dụng giá điện ưu đãi hoặc là xây dựng các quỹ phát triển cộng đồng, hoặc bằng các biện pháp khác nhằm cải thiện thu nhập, môi trường sống của người dân, chẳng hạn như thực hiện các dự án về y tế, giáo dục, các khoản đầu tư phụ trợ, chuyển đổi công ăn việc làm.” – ĐB Hoàng Minh Hiếu nêu ý kiến và cho hay, cơ chế này đã được thực hiện có hiệu quả ở rất nhiều nước như là Hàn Quốc, Na Uy, Brazil, Thái Lan, v.v..

Cũng theo ĐB Hoàng Minh Hiếu, nhiều cử tri cho rằng cơ chế chia sẻ lợi ích như vậy sẽ tạo ra sự gắn kết hài hòa giữa các doanh nghiệp, người dân và chính quyền địa phương, đáp ứng mục tiêu mà Nghị quyết 18 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã đề ra.