Xuất khẩu cá tra đạt kỷ lục 10 tỷ USD

Cá tra nổi bật nhất trong nhóm thủy sản

Đáng chú ý, trong ngành hàng thủy sản, cá tra là mặt hàng xuất khẩu thăng hoa nhất: Dự kiến hết năm sản lượng cá tra đạt 1,68 triệu tấn, kim ngạch xuất khẩu ước tính trên 2,4 tỉ USD, đỉnh cao nhất trong lịch sử phát triển của ngành hàng cá tra.

Ông Trần Đình Luân, Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản, chia sẻ ngành hàng cá tra có nhiều thăng trầm. Thống kê cho thấy năm 1997 xuất khẩu cá tra mới được 1,6 triệu USD nhưng chỉ một năm sau đã tăng mạnh lên 9,23 triệu USD.

Những năm 2003-2008, các nhà máy chế biến, diện tích nuôi, cơ sở chế biến thức ăn cho cá tra cũng tăng lên nhanh chóng. Trong vòng 10 năm, từ năm 1998 đến 2008, kim ngạch xuất khẩu cá tra đã vượt mốc 1 tỉ USD.

Sau giai đoạn tăng trưởng nóng, từ năm 2008, ngành hàng cá tra liên tiếp gặp khó khăn với các rào cản về thuế chống bán phá giá, chương trình thanh tra cá da trơn (tại Mỹ)… Điều này đã ảnh hưởng lớn đến hoạt động xuất khẩu.

“Giai đoạn này, tốc độ phát triển của cá tra gặp nhiều trở ngại, giá cá tra thăng trầm lúc cao, lúc thấp. Thời điểm năm 2014-2015, có những chủ hộ chia sẻ ngân hàng không dám cho vay vốn nữa. Nhưng sau giai đoạn dịch COVID-19, đến năm 2022, kim ngạch xuất khẩu cá tra tăng trưởng mạnh mẽ trở lại, đạt xấp xỉ 2,4 tỉ USD” - ông Luân chia sẻ.

Có được kết quả trên, theo Tổng cục Thủy sản, là do nhu cầu nhập khẩu cá tra Việt Nam ở hầu hết các thị trường tăng từ 40% đến 200%. Không chỉ vậy, giá xuất khẩu cá tra thời gian qua có nhiều tín hiệu tích cực.

Vẫn còn nhiều thách thức

Mặc dù xuất khẩu thủy sản nói chung và cá tra nói riêng lập kỷ lục nhưng vài tháng gần đây đã xuất hiện những dấu hiệu sụt giảm. Bà Lê Hằng, Giám đốc truyền thông VASEP, thông tin xuất khẩu thủy sản đã bắt đầu chững lại từ quý IV-2022 và xu hướng này có thể kéo dài sang quý I, thậm chí hết nửa đầu năm 2023.

Nguyên nhân chính là do lạm phát tăng cao đã ngấm sâu vào thói quen của người tiêu dùng ở nhiều nước. Do đó, lượng đơn hàng sẽ giảm sâu, thậm chí một số doanh nghiệp nhỏ không có đơn hàng. Hy vọng nửa cuối năm 2023, khi kinh tế thế giới hồi phục nhất định thì nhu cầu tiêu dùng sẽ tăng trở lại.

Bên cạnh những khó khăn, Tổng cục Thủy sản đưa ra những tín hiệu thuận lợi trong năm 2023. Chẳng hạn, nếu Trung Quốc nới lỏng các biện pháp phòng dịch, nhu cầu thực phẩm bao gồm cá tra có thể sẽ được cải thiện và đây là cơ hội cho Việt Nam.

“Ngành hàng cá tra vẫn còn rất nhiều tiềm năng phát triển trong những năm tới đây. Hiện nay, cơ bản các cơ sở nuôi cá tra đã truy xuất được nguồn gốc, các tổ chức liên kết trong chuỗi ngành hàng cá tra tương đối tốt so với các ngành hàng khác. Và đặc biệt, từ con cá tra vẫn có thể chế biến ra nhiều món ăn ngon, hấp dẫn. Hiện nay, chúng ta đang tập trung nhiều vào phi lê nhưng với sản lượng cá tra của ta hiện nay thì tôi tin có thể chế biến thành rất nhiều món ăn ngon, nhiều sản phẩm chế biến hấp dẫn hơn nữa” - Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản Trần Đình Luân nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Quốc Toản, Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản, cũng cùng đánh giá hiện chúng ta có gần 100 cơ sở chế biến cá tra, tập trung chủ yếu ở ĐBSCL. Công nghiệp chế biến của nhiều doanh nghiệp cơ bản đều ở trình độ cao, ngang tầm quốc tế. Hiện một số nước cũng có những sản phẩm cá tra tương đồng như của ta nhưng đây cũng là cơ hội để ta nhìn nhận lại để có những bước phát triển tiếp theo của ngành hàng này.

Cạnh đó, có một hạn chế cần có giải pháp để khắc phục đó là việc tận dụng các phụ phẩm của con cá tra. Hiện nay, ta mới tận dụng chế biến được dầu cá, bột cá, collagen… còn máu cá vẫn chưa được chế biến. Nếu có thể nghiên cứu, chế biến, tận dụng nguồn phụ phẩm này sẽ góp phần giúp khai thác hiệu quả kinh tế từ cá tra; đồng thời góp phần xây dựng nền nông nghiệp của Việt Nam theo hướng tuần hoàn, bảo vệ môi trường, phát triển bền vững.

“Về thị trường, hiện ngành hàng cá tra mới chú trọng vào xuất khẩu với tỉ trọng chiếm đến 65%-70%. Thị trường trong nước vẫn đang bị bỏ ngỏ, nhất là thị trường miền Bắc, lượng tiêu thụ không đáng kể. Nếu khắc phục được những điểm nghẽn này thì ngành hàng cá tra sẽ có thêm một kênh tiêu thụ mới đầy tiềm năng” - ông Toản nói.