Tại sao giá lương thực vẫn tăng cao kỷ lục?

Trái cây, rau quả phải bỏ đi vì thối rữa do thiếu phương tiện vận chuyển đến các địa điểm tiêu thụ sản phẩm. Cùng với đó, tình trạng thiếu lao động nước ngoài do các lệnh hạn chế di chuyển đã ảnh hưởng đến các vụ thu hoạch của nhiều quốc gia.

Brazil, nước xuất khẩu đậu tương hàng đầu thế giới, đã phải hứng chịu đợt hạn hán nghiêm trọng vào năm 2021. Trước đó, vào tháng 3, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp Trung Quốc cho biết, tình trạng vụ lúa mì mùa đông của Trung Quốc có thể là “tồi tệ nhất trong lịch sử”, làm dấy lên lo ngại về nguồn cung ngũ cốc ở nước tiêu thụ lúa mì lớn nhất thế giới.

Do lo ngại về an ninh lương thực từ giai đoạn dịch bệnh Covid-19 cho đến thời điểm hiện tại, một số quốc gia đã tiến hành tích trữ các mặt hàng chủ lực nhằm tránh tình trạng thiếu hụt lương thực trong tương lai. Tuy nhiên, điều này khiến nguồn cung trên toàn cầu bị hạn chế.

Việc Nga tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine vào ngày 24/2 đã làm xấu đi đáng kể triển vọng về giá lương thực. Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hiệp Quốc (FAO) cho biết, giá lương thực đã chạm đến mức kỷ lục vào tháng Hai, và tiếp tục xu hướng này vào tháng Ba. 

Nguyên do được cho khiến giá lương thực leo thang là bởi Nga và Ukraine chiếm gần 1/3 lượng lúa mì và lúa mạch toàn cầu cũng như 2/3 lượng dầu hướng dương xuất khẩu toàn cầu. 

Song song đó, Ukraine là quốc gia xuất khẩu ngô thứ 4 thế giới. Cuộc xung đột đã gây ra thiệt hại đáng kể cho các cảng và cơ sở hạ tầng nông nghiệp của Ukraine, làm hạn chế khả năng hạn chế sản xuất nông nghiệp của nước này.

Bên cạnh đó, Indonesia đã cấm xuất khẩu dầu cọ vào cuối tháng 4 để đảm bảo nguồn cung dầu ăn trong nước.

Xem thêm: Lệnh cấm xuất khẩu dầu cọ của Indonesia đẩy căng thẳng leo thang

Giá mặt hàng nào đang tăng nhiều nhất?

Trong suốt thời gian đại dịch, giá dầu thực vật tăng cao đã “góp phần” làm tăng chi phí lương thực thực phẩm. Giá ngũ cốc cũng đạt mức kỷ lục trong tháng 3 do các lô hàng xuất khẩu ngô và lúa mì bị hạn chế trong bối cảnh Nga - Ukraine căng thẳng.

Theo FAO, giá sữa và thịt đạt mức kỷ lục trong tháng 4 đã phản ánh nhu cầu liên tục tăng trên toàn cầu đối với hai mặt hàng thực phẩm này. Ngoài ra, dịch cúm gia cầm ở châu Âu và Bắc Mỹ đã tác động đến giá trứng và gia cầm. 

Trong dữ liệu lạm phát của Mỹ cho tháng 3, chỉ số tiêu dùng đối với thịt, gia cầm, cá và trứng tăng 14% so với cùng kỳ năm ngoái, trong khi thịt bò tăng 16%.

Khi nào giá lương thực sẽ giảm?

Việc dự đoán khi nào thực phẩm giảm sẽ rất khó bởi vấn đề này phụ thuộc khá nhiều vào những yếu tố không chắc chắn như thời tiết, địa chính trị, cung cầu,...

Vào đầu tháng 5, Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres cho biết, vấn đề an ninh lương thực toàn cầu không thể được giải quyết nếu không khôi phục sản xuất nông nghiệp của Ukraine và sản lượng lương thực và phân bón của Nga xuất khẩu ra thị trường thế giới.

Ngân hàng Thế giới dự báo giá lúa mì có thể tăng hơn 40% vào năm 2022 và đưa ra dự đoán giá nông sản sẽ giảm vào năm 2023 so với năm nay.

Ngoài ra, lý do khiến giá phân bón tăng vọt là bởi các nước đều tránh nhập khẩu từ Nga và Belarus. Điều này có thể khiến nhà nông sẽ không bón đầy đủ các chất dinh dưỡng cho cây trồng của họ, làm ảnh hưởng đến số lượng cũng như chất lượng vụ mùa và kéo dài cuộc khủng hoảng lương thực.

Ai bị ảnh hưởng nhiều nhất? 

Theo Fitch Ratings, giá thực phẩm trong tháng 3 chiếm tỷ trọng lớn nhất trong lạm phát của Mỹ kể từ năm 1981, trong khi giá tiêu dùng ở Anh tăng với tốc độ nhanh nhất trong hơn một thập kỷ qua vào tháng 4. 

Thế nhưng, những quốc gia đang phát triển mới bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi giá lương thực tăng cao.

Mạng lưới toàn cầu chống khủng hoảng lương thực, tổ chức do Liên hợp quốc và Liên minh châu Âu (EU) thành lập cho biết trong một báo cáo thường niên rằng, cuộc xung đột giữa Nga - Ukraine đã gây ra rủi ro nghiêm trọng đối với an ninh lương thực toàn cầu, đặc biệt là ở các quốc gia vốn đang phải đối mặt với cuộc khủng hoảng lương thực như Afghanistan, Ethiopia, Haiti, Somalia, Nam Sudan, Syria và Yemen.

Xem thêm: WB: Nguy cơ khủng hoảng lương thực kéo dài sang năm 2023