Nếu mọi thứ diễn ra đúng kế hoạch, chỉ sau hơn 2 tháng nữa, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) sẽ có động thái nâng lãi suất đầu tiên trong 3 năm. Đây là điều các nhà hoạch định chính sách cho là cần thiết, trong khi thị trường tài chính và nền kinh tế Mỹ phải miễn cưỡng chấp nhận.
Lần gần đây nhất Fed tăng lãi suất là vào cuối năm 2018, một phần của quy trình “bình thường hoá” chính sách tiền tệ khi đó, nhưng diễn ra đúng vào giai đoạn thoái trào của một trong những thời kỳ tăng trưởng kinh tế kéo dài nhất trong lịch sử Mỹ.
Chỉ 7 tháng sau đợt tăng lãi suất đó, Fed đã vội giảm lãi suất trở lại vì tăng trưởng kinh tế ngày càng trở nên mong manh. Sau đợt giảm đầu tiên vào tháng 7/2019, Fed tiếp tục hạ lãi suất về ngưỡng 0 vào đầu năm 2020, khi kinh tế Mỹ và thế giới hứng chịu cú sốc chưa từng có tiền lệ do đại dịch Covid-19 gây ra.
Hiện nay, khi Fed chuẩn bị đưa chính sách tiền tệ trở lại trạng thái bình thường, các nhà đầu tư dõi theo mọi phát ngôn và động thái của ngân hàng trung ương quyền lực nhất thế giới này. Kể từ đầu tháng 12, khi Chủ tịch Fed Jerome Powell công bố trước Quốc hội Mỹ sự dịch chuyển quan trọng trong chính sách tiền tệ, thị trường tài chính Phố Wall đã trải qua nhiều biến động lớn.
Tuy nhiên, xu hướng chung của thị trường vẫn là đi lên, với những kỷ lục mới được thiết lập trong những phiên gần đây. Điều này cho thấy thị trường đang dần chấp nhận và không còn lo lắng nhiều về việc chính sách tiền tệ siêu lỏng lẻo đến lúc phải được thắt lại.
“Nhìn lại lịch sử có thể thấy rằng sau vài lần thắt chặt của Fed, nền kinh tế và thị trường đã bắt đầu gặp khó”, chiến lược gia Jim Paulsen thuộc Leuthhold Group phát biểu. “Chúng ta hình thành nên quan niệm này dựa trên những gì đã diễn ra trong 2 thập kỷ qua, khi nền kinh tế Mỹ tăng trưởng bình quân khoảng 2% mỗi năm. Với mức tăng trưởng chậm như vậy, chỉ cần Fed nghĩ đến tăng lãi suất là nền kinh tế đã mệt rồi. Nhưng hiện nay, kinh tế Mỹ không tăng chậm như vậy nữa”.
Paulsen dự báo thị trường sẽ không có nhiều phản ứng với đợt tăng lãi suất đầu tiên của Fed, nhiều khả năng sẽ diễn ra trong cuộc họp chính sách tiền tệ định kỳ vào ngày 15-16/3. Ông giải thích đó là bởi một đợt tăng như vậy đã nằm trong kỳ vọng và sẽ chỉ đưa lãi suất cho vay qua đêm tiêu chuẩn của Fed lên khoảng 0,25-0,5%, từ khoảng 0-0,25% hiện nay.
Trong cuộc họp vào tháng 12, giới chức Fed dự kiến sẽ có 3 lần tăng lãi suất trong năm 2022, mỗi lần tăng 0,25 điểm phần trăm.
Thị trường tương lai ở Phố Wall đang đặt cược khả năng 60% Fed nâng lãi suất ngay từ tháng 3 này, và khả năng 61% Fed sẽ có thêm 2 lần nâng lãi suất nữa trong năm nay, theo công cụ FedWatch Tool của sàn CME.
Nếu như đợt tăng đầu tiên có thể không vấp phải nhiều phản ứng của thị trường, thì trong 2 đợt tăng sau đó, giới đầu tư có thể phản ứng mạnh.
Fed tiến tới tăng lãi suất nhằm phản ứng với áp lực lạm phát, trong bối cảnh giá tiêu dùng ở Mỹ tăng mạnh nhất trong gần 40 năm. Trong phần lớn thời gian của năm 2021, Powell và các quan chức khác của Fed quả quyết rằng lạm phát sẽ sớm xuống thang, nhưng đến cuối năm, họ đã phải lên tiếng thừa nhận rằng xu hướng của lạm phát không phải là một vấn đề tạm thời.
Kế hoạch thắt chặt của Fed có diễn ra êm xuôi hay không tuỳ thuộc nhiều vào phản hồi của thị trường với mỗi đợt tăng lãi suất, theo trưởng tư vấn kinh tế Mohamed El-Erian của Allianz. Trong trường hợp Fed thành công, nhu cầu trong nền kinh tế chỉ giảm đi chút ít và phía nguồn cung cũng có phản ứng tương tự.
Tuy nhiên, El-Erian nói rằng rủi ro nằm ở chỗ lạm phát có thể dai dẳng và thậm chí tăng cao hơn dự báo của Fed, dẫn tới việc Fed phải thắt chặt quyết liệt hơn.
Các nhà đầu tư kỳ cựu ở Phố Wall đang theo dõi chặt chẽ diễn biến của lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ, xem đây là những chỉ báo đáng tin cậy về dự định của Fed. Đến hiện tại, lợi suất nhìn chung vẫn trong tầm kiểm soát, nhưng ông Paulsen nói rằng phản ứng của thị trường với mỗi động thái thắt chặt của Fed có thể đưa lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ kỳ hạn 10 năm, một lãi suất tham chiếu quan trọng đã vượt ngưỡng 2% trong năm 2022, từ mức hơn 1,7% hiện nay.
El-Erian cho rằng nền kinh tế Mỹ vẫn tương đối ổn trong năm nay, cho dù thị trường tài chính gặp một số trở ngại. Tương tự, Paulsen nói kinh tế Mỹ đủ mạnh để chống chọi với các đợt tăng lãi suất, nhưng một đợt điều chỉnh trên thị trường tài chính có thể xảy ra trong nửa cuối của năm nếu lãi suất tiếp tục tăng.
Tương tự, Giám đốc đầu tư Lisa Shalett của Morgan Stanley Wealth Management dự báo thị trường tài chính Mỹ năm nay sẽ biến động nhiều hơn, cho dù nền kinh tế có tiếp tục tăng trưởng. Trong một báo cáo mới đây, Shalett nói rằng thị trường đã trải qua một thời kỳ kéo dài với lãi suất thực liên tục giảm, cho phép giá cổ phiếu thoát khỏi ảnh hưởng của các yếu tố kinh tế nền tảng và mức định giá cổ phiếu đã được đẩy lên rất cao.
“Giờ đây, thời kỳ lãi suất giảm kéo dài từ 2019 đã chấm dứt, lãi suất thực sẽ tăng lên từ mức thấp kỷ lục. Sự dịch chuyển này có thể sẽ dẫn tới biến động và làm thay đổi tương quan giữa các loại tài sản”, Shalett nhận định.
Thị trường sẽ có một cái nhìn sâu hơn vào các dự định của Fed trong tuần này, khi biên bản cuộc họp tháng 12 của Fed được công bố vào ngày thứ Tư (5/1). Cuộc thảo luận trên thị trường hiện nay không chỉ về chuyện Fed bao giờ thì chính thức kết thúc chương trình mua tài sản (QE) và Fed sẽ tăng lãi suất bao nhiêu lần trong năm nay, mà còn về chuyện khi nào Fed sẽ bắt đầu cắt giảm giá trị bảng cân đối kế toán.
Cho dù Fed có dừng mua tài sản sau vài tháng nữa, thì Fed vẫn tiếp tục tái đầu tư tiền lãi từ danh mục hiện tại. Giá trị bảng cân đối kế toán của Fed hiện đã đạt mức khoảng 8,8 nghìn tỷ USD. Chuyên gia kinh tế Andrew Hollenhorst của Citigroup dự báo Fed sẽ bắt đầu cắt giảm quy mô danh mục vào quý 1/2023.
