Không thể phủ nhận những tác động tiêu cực mà Covid-19 đã và đang gây ra cho toàn bộ chuỗi cung ứng toàn cầu khiến nhiều doanh nghiệp sản xuất lao đao. Giờ đây, khi đại dịch đã trở thành một điều “bình thường mới”, phục hồi và bứt phá bằng cách chuyển đổi số là động thái mà các công ty đang ráo riết thực hiện. Trong đó, đầu tư hệ thống ERP hay MES là bài toán khiến lãnh đạo các nhà máy sản xuất băn khoăn.
ERP và MES là hai hệ thống quản trị quan trọng trong doanh nghiệp. Hệ thống ERP (Enterprise Resources Planning) tập trung vào quản lý toàn bộ nguồn lực doanh nghiệp từ: Hàng hóa – Tài sản – Tài chính – Nhân sự. Trong khi đó, giải pháp MES (Manufacturing Execution System) lại được định nghĩa là hệ thống thông tin giúp thúc đẩy việc thực thi hiệu quả các hoạt động tại khu vực sản xuất. Như vậy, với vai trò này, ERP đại diện cho tầng quản trị, còn MES đại diện cho tầng vận hành sản xuất.
Trên thực tế, liên kết từ tầng nhà xưởng (shopfloor) tới tầng quản trị (top-floor) ngày càng được xem là yếu tố quan trọng để chuyển đổi số toàn diện nhà máy và hướng tới xu thế của kỷ nguyên 4.0 - nhà máy thông minh. Theo đại diện công ty ITG Technology, đơn vị tiên phong triển khai giải pháp nhà máy thông minh tại Việt Nam, chuyên gia Nguyễn Xuân Hách cho rằng: “Nhà máy thông minh hơn nhà máy truyền thống ở chỗ có sự tương tác tốt trong thời gian thực theo cả hai chiều giữa các tầng, từ tầng chiến lược đến tầng quản lý, tầng vận hành và tầng máy móc thiết bị.” Mô hình ISA-95 của Hiệp hội Tự động hóa quốc tế cũng xếp hạng hệ thống ERP (đại diện cho tầng chiến lược) nằm trên hệ thống MES (đại diện tầng vận hành) trong cùng một kiến trúc công nghệ vững chắc. Do đó, để đạt được hiệu quả cao nhất, doanh nghiệp sản xuất cần tích hợp cả phần mềm ERP và phần mềm MES trong chiến lược chuyển đổi số của mình.
Việc triển khai hai hệ thống không những đảm bảo các yêu cầu quản trị riêng biệt ở cấp độ phòng và liên phòng, mà còn đem đến cái nhìn sâu rộng hơn cho doanh nghiệp về toàn bộ hoạt động sản xuất của mình. Hạn chế dữ liệu cục bộ, tạo luồng thông tin liền mạch và hơn hết là hình thành sự tương tác là những lợi ích quan trọng bộ đôi hệ thống này đem lại.
Có thể nói, ERP và MES là hai khoản đầu tư kỹ lưỡng, đòi hỏi doanh nghiệp chuẩn bị tổng hòa các nguồn lực khác nhau về: Mức độ trưởng thành công nghệ, cơ sở vật chất, con người, tài chính. Và đặc biệt phải kể đến xây dựng lộ trình triển khai phù hợp đáp ứng với những mục tiêu ưu tiên của doanh nghiệp.
Nhiều nhà máy cho biết hoạt động sản xuất bị gián đoạn trong dịch Covid. Khi bước vào giai đoạn phục hồi, nguyện vọng về nhanh chóng đẩy mạnh năng suất và quản lý tại khu vực nhà xưởng để giải quyết các đơn hàng tồn đọng ngày càng trở nên cấp thiết. Do đó, triển khai MES trước ERP được đa số các doanh nghiệp ưu tiên lựa chọn tại thời điểm này. Bởi hệ thống MES sẽ giúp quản lý xưởng sản xuất theo thời gian thực, phát hiện nguyên nhân lỗi hỏng và cải tiến chất lượng, đồng thời sắp xếp lịch sản xuất tối ưu phù hợp cho các công đoạn phức tạp để bứt phá năng suất sản xuất.
Trong khi đó, với những nhà máy mới xây dựng, triển khai hệ thống ERP phục vụ cho công tác quản trị doanh nghiệp ở mức tổng thể, sau đó tiếp tục lựa chọn hệ thống MES để quản lý chuyên sâu cho hoạt động sản xuất là phương án được xem là tối ưu.
Trên thực tế, một số hệ thống ERP trên thị trường hiện nay cũng cung cấp những chức năng mở rộng sang MES. Tuy nhiên, các chuyên gia khuyến cáo: hệ thống ERP chỉ được thiết kế để xử lý một mức độ thông tin nhất định. Khi “lấn sân” sang MES, ERP khó có thể tải được khối lượng lớn dữ liệu của tầng sản xuất. Như vậy thông tin đem lại sẽ có độ trễ, hoạt động không còn hiệu quả. Bên cạnh đó, trong trường hợp doanh nghiệp phát triển và mở rộng, sự “chắp vá” của một hệ thống ERP như vậy sẽ khiến phá vỡ kiến trúc công nghệ thông tin tổng thể. Cuối cùng, doanh nghiệp không đáp ứng được mục tiêu năng suất mình kỳ vọng.
Kết luận: Để nhà máy sản xuất chuyển đổi số thành công, doanh nghiệp nên lựa chọn các nhà tư vấn không chỉ có năng lực triển khai hệ thống ERP - MES mà còn có chuyên môn sâu về quản trị để đàm bảo tính thực thi và hiệu quả theo mục tiêu đặt ra.
