Khép lại năm 2022 đáng quên của Thung lũng Silicon

Vào ngày giao dịch đầu tiên của năm 2022, Apple đã đạt được một cột mốc quan trọng mới cho ngành công nghệ: công ty niêm yết đầu tiên đạt mức vốn hóa thị trường 3.000 tỉ USD.

Theo sau đó là Microsoft và Google. Với mức định giá “khủng” như vậy, những bài báo tiếp theo sau dường như sẽ là suy đoán về việc sẽ mất bao lâu để Apple và các đối thủ của nó vượt qua mốc 5.000 tỉ USD.

Ngành công nghệ, vốn đã chiếm ưu thế, dường như còn phát triển mạnh hơn nữa vào đầu năm 2022. Sự lan rộng của biến thể Omicron cho thấy nhu cầu về hàng hóa và dịch vụ kỹ thuật số tiếp tục do đại dịch gây ra, vốn đã thúc đẩy nhiều công ty công nghệ.

Lãi suất gần 0% có nghĩa là các công ty khởi nghiệp vẫn dễ dàng tiếp cận nguồn vốn đã thúc đẩy định giá cao và các dự án mạo hiểm đầy rủi ro của các công ty công nghệ.

Nhưng năm 2022 đã kết thúc theo một hướng hoàn toàn khác. Một cơn bão bao gồm tất cả các yếu tố là một bài kiểm tra hoàn hảo đối với lĩnh vực công nghệ - vốn từng thăng hoa trong quá khứ, khiến nó trở thành một trong những lĩnh vực chịu ảnh hưởng nặng nề trong năm 2022.

Trong suốt cả năm, nhu cầu trong thời kỳ đại dịch đối với nhiều công cụ công nghệ đã thay đổi. Lạm phát tăng vọt, lãi suất tăng và lo ngại về suy thoái kinh tế sắp xảy ra đã đè nặng lên chi tiêu của người tiêu dùng và nhà quảng cáo – vốn là khoản chi phí sau này tạo nên hoạt động kinh doanh cốt lõi của nhiều tên tuổi quen thuộc trong lĩnh vực công nghệ.

Kết quả là một cuộc suy thoái không giống bất kỳ điều gì mà ngành công nghệ đã chứng kiến ​​trong thập kỷ qua. Cổ phiếu công nghệ lao dốc, trong bối cảnh thị trường suy thoái rộng hơn.

Hàng chục nghìn nhân viên công nghệ bình thường đã mất kế sinh nhai trong bối cảnh bị sa thải hàng loạt, ở cả những gã khổng lồ công nghệ như Amazon và Meta, công ty mẹ của Facebook cũng như tại các công ty công nghệ nhỏ hơn như Lyft, Peloton và Stripe.

Thế giới tiền điện tử gần như bên bờ vực suy thoái. Và thay vào đó, toàn bộ ngành công nghiệp được biết đến với việc đốt tiền vào những dự án đầy tham vọng đã bắt đầu đóng cửa các dự án và công bố những nỗ lực cắt giảm chi phí.

Ngay cả danh hiệu người đàn ông giàu nhất thế giới, trước đây thuộc về nhà sáng lập công nghệ Elon Musk, cuối cùng lại về tay Bernard Arnault, chủ tịch của gã khổng lồ hàng xa xỉ Pháp LVMH, sau khi vụ mua lại Twitter đầy tai tiếng của Musk xuất hiện, khiến các nhà đầu tư cảm thấy bất ổn với công ty xe điện Tesla của ông.

Vốn hóa của Tesla đã bốc hơi 700 tỷ kể từ thời kì đỉnh cao hồi năm 2022.

Sự sụt giảm mạnh mẽ của ngành công nghệ không chỉ làm cho tinh thần “bất khả chiến bại” của ngành này biến mất mà còn phơi bày nhiều góc tối của những điều vốn được cho là “huyền thoại”.

Trong nhiều năm, Thung lũng Silicon đã coi những người sáng lập công nghệ là những người có tầm nhìn xa, những người có thể dự đoán về tương lai. Nhưng đột nhiên, nhiều nhà sáng lập nổi tiếng nhất trong ngành phải thừa nhận một sự thật phũ phàng: họ thậm chí không thể đoán trước được hai năm tới.

Như nhà sáng lập Facebook Mark Zuckerberg đã viết trong một bản ghi nhớ cho nhân viên vào tháng trước khi thông báo rằng công ty sẽ cắt giảm 11.000 nhân viên: “Thật không may, điều này đã không diễn ra theo cách tôi mong đợi.”

Mark không phải là người duy nhất buông lời như vậy.

Sự thức tỉnh của thung lũng Silicon

Khi đại dịch ảnh hưởng đến nền kinh tế rộng lớn hơn vào đầu năm 2020, các công ty công nghệ dường như chỉ phát triển lớn hơn và mạnh hơn khi mọi người buộc phải sống một cuộc đời trực tuyến.

Facebook (nay là Meta) có thể đủ khả năng tăng gần gấp đôi số lượng nhân viên của mình và đặt cược hàng tỷ đô la vào một phiên bản tương lai của internet được gọi là metaverse. Tương tự, Amazon cũng tăng cường tuyển dụng và tăng gấp đôi số lượng trung tâm hoàn thiện đơn hàng của mình để đáp ứng nhu cầu mua sắm trực tuyến tăng cao.

“Khi bắt đầu đại dịch Covid, thế giới chuyển sang trực tuyến nhanh chóng và sự bùng nổ của thương mại điện tử đã dẫn đến tăng trưởng doanh thu vượt bậc,” Zuckerberg viết trong bản ghi nhớ gửi nhân viên vào tháng trước. “Nhiều người dự đoán đây sẽ là một đợt tăng tốc vĩnh viễn và sẽ tiếp tục ngay cả sau khi đại dịch kết thúc. Tôi cũng vậy, vì vậy tôi đã quyết định tăng đáng kể các khoản đầu tư của chúng ta.”

Sau đó, thị trường thay đổi.

Meta đã xác nhận, có kế hoạch cắt giảm hơn 11.000 việc làm trên toàn cầu như một phần của cuộc tái cấu trúc lớn của gã khổng lồ công nghệ. Việc cắt giảm sẽ làm giảm khoảng 13% quy mô lực lượng lao động của công ty.

Trong bản ghi nhớ của riêng mình thừa nhận việc cắt giảm việc làm tại Amazon, Giám đốc điều hành Andy Jassy cho biết việc sa thải tại Amazon, được báo cáo với tổng số khoảng 10.000 vị trí, sẽ tiếp tục đến năm 2023. Tại một hội nghị vào tháng trước, ông gọi đợt tuyển dụng sớm hơn là một “bài học” cho mọi người.

Angela Lee, Giáo sư tại Trường Kinh doanh Columbia chia sẻ với kênh CNN: “Thực tế, đại dịch là một sự kiện thiên nga đen, và không ai trong chúng tôi biết điều gì sẽ xảy ra trong tương lai.”

Những nhà sáng lập Stripe, Twitter và Facebook lần lượt thừa nhận họ đã phát triển công ty quá nhanh hoặc quá lạc quan về sự tăng trưởng do đại dịch gây ra trong lĩnh vực của họ.

Patrick Collison, Giám đốc điều hành của Stripe, đã viết trong một lưu ý cho nhân viên vào tháng trước rằng: “Chúng tôi đã quá lạc quan về sự tăng trưởng ngắn hạn của nền kinh tế internet vào năm 2022 và 2023, đồng thời đánh giá thấp cả khả năng và tác động của một cuộc suy thoái rộng lớn hơn”.

Lĩnh vực công nghệ lãnh đủ vì làn sóng tăng lãi suất

Lĩnh vực công nghệ đặc biệt bị ảnh hưởng bởi tác động của việc tăng lãi suất trong năm nay. Thung lũng Silicon nói chung được cho là nhạy cảm hơn với việc tăng lãi suất so với các ngành khác, vì nhiều công ty công nghệ dựa vào khả năng tiếp cận nguồn vốn dễ dàng để theo đuổi các dự án đầy tham vọng của họ, thường là trước cả khi thu được lợi nhuận.

Trong một động thái nhằm chế ngự lạm phát, Fed đã thông qua 7 đợt tăng lãi suất liên tiếp vào năm 2022. Kể từ đầu năm, chỉ số Nasdaq nặng về công nghệ đã giảm hơn 30% tính đến ngày 21 tháng 12.

Để so sánh, chỉ số Nasdaq đã tăng hơn 40% vào năm 2020 và thêm 20% vào năm 2021. Và lĩnh vực Công nghệ thông tin của S&P 500 đã giảm hơn 28% trong năm nay tính đến ngày 21 tháng 12, cao hơn đáng kể so với mức giảm chỉ 19% của S&P 500 rộng hơn trong cùng kỳ.

Giá trị vốn hóa thị trường của Apple hiện dao động trên 2.000 tỉ USD. Cổ phiếu của Amazon đã giảm khoảng 50% từ đầu năm đến nay. Và cổ phiếu của Meta thậm chí còn bị ảnh hưởng nặng nề hơn, mất gần 2/3 giá trị vào năm 2022.

Từng là doanh nghiệp nghìn tỷ đô la vào năm ngoái, Meta đã chứng kiến ​​​​giá trị thị trường của mình giảm xuống dưới các công ty như Home Depot, hầu như không thể so sánh với Pfizer và Coca-Cola. Như vậy là khác xa với những ngày Big Tech của Facebook, Meta không còn nằm trong số 20 công ty có giá trị nhất của Mỹ.

Theo dữ liệu từ công ty phân tích CB Insights, vốn đầu tư mạo hiểm toàn cầu đạt mức thấp nhất trong 9 quý là 74,5 tỷ USD trong quý 3 năm 2022. Điều này đánh dấu mức giảm phần trăm hàng quý lớn nhất trong một thập kỷ (34%) và giảm 58% so với mức đỉnh đầu tư đạt được vào quý 4 năm 2021.

Thế giới khởi nghiệp cũng là một nạn nhân. Trung bình mỗi ngày làm việc vào năm 2021 có hơn hai kỳ lân mới (công ty khởi nghiệp trị giá 1 tỉ USD trở lên), theo dữ liệu riêng từ CB Insights.

Tỷ lệ đó đã giảm xuống mức ít hơn một kỳ lân mới cho mỗi ngày làm việc khác trong quý 3 năm 2022, theo phân tích gần đây nhất của CB Insights, mức thấp nhất kể từ quý 1 năm 2020.