Dự kiến thương mại toàn cầu phục hồi chậm trong năm 2021

Hội nghị Liên Hợp quốc về Thương mại và phát triển cho biết, việc nhiều quốc gia áp đặt lệnh phong tỏa nhằm ứng phó với dịch bệnh đã khiến thương mại toàn cầu giảm 15% trong nửa đầu năm 2020.

Ở giai đoạn còn lại, thương mại toàn cầu đã phục hồi do thương mại hàng hóa tăng khoảng 8% trong quý 4. Mức tăng này chủ yếu xuất phát từ các quốc gia đang phát triển, đặc biệt tại khu vực Đông Á, với thương mại hàng hóa tăng 12% trong quý 4 năm 2020 so với cùng kỳ năm 2019.

Cũng theo Hội nghị Liên Hợp quốc về Thương mại, các nền kinh tế Đông Á đang dẫn đầu quá trình phục hồi với tăng trưởng xuất khẩu mạnh mẽ và đồng thời giành được thị phần toàn cầu. Ngoại trừ năng lượng và vận tải, hầu hết các lĩnh vực sản xuất đều phục hồi trong quý 4/2020.

Theo báo cáo WB công bố, nền kinh tế thế giới ước giảm 4,3% trong năm 2020, đây là  mức suy giảm chỉ xảy ra trong cuộc đại suy thoái bắt đầu giữa những năm 1930 và trong hai cuộc chiến tranh thế giới. Tuy nhiên, để đánh giá đầy đủ thiệt hại, các nhà kinh tế cần ước tính GDP toàn cầu phát triển như thế nào nếu không có đại dịch Covid-19.

Cụ thể, với dự báo của WB đầu năm 2020 thì GDP toàn cầu sẽ tăng 2,5% trong năm 2020, đạt mức 86.000 tỷ USD. Và so với con số đó, GDP toàn cầu năm 2020 có lẽ đã mất đi 6,6%, tương đương khoảng 5.600 tỷ USD.

Năm 2021, nền kinh tế dù được dự báo sẽ tăng trở lại ở mức 4%, nhưng sẽ vẫn thấp hơn 5,3% so với dự báo của WB trước đại dịch, mất thêm gần 4.700 tỷ USD. Cộng hai con số này, trong năm 2020 và 2021, đại dịch đã gây tổn thất 10.300 tỷ USD cho kinh tế toàn cầu.

Tuy nhiên, mọi thứ chưa chắc sẽ được như kỳ vọng khi gần đây đã xuất hiện một số yếu tố có thể trở thành lực cản cho kinh tế toàn cầu trong năm 2021. WB cảnh báo,  triển vọng kinh tế toàn cầu vẫn “cực kỳ bất ổn” và tăng trưởng GDP có thể chậm lại, còn 1,6%, nếu Covid-19 chưa được khống chế. WB cũng dự kiến GDP toàn cầu năm 2022 sẽ vẫn thấp hơn 4,4% so với mức mà ngân hàng này dự báo trước đại dịch.

Đầu tiên, nguy cơ lây lan của dịch Covid-19 gia tăng hoặc việc triển khai tiêm chủng vaccine ngừa virus SARS-CoV-2 bị đình trệ.

Thứ hai, nguy cơ gia tăng nợ công tại các quốc gia sẽ trở nên trầm trọng hơn, đặc biệt là những nền kinh tế đang phát triển vốn có sức chống chọi yếu với các cuộc khủng hoảng do năng lực tài chính có hạn. Khi đó, các quốc gia này sẽ khó có thể tiếp tục duy trì và triển khai các giải pháp hỗ trợ nền kinh tế, do đó tăng trưởng sẽ khó đạt được mục tiêu đề ra.

Đại dịch Covid-19 thời gian qua đã làm nhiều quốc gia hao tổn nguồn lực khiến thâm hụt ngân sách và nợ công ngày càng trầm trọng, do đó nguồn lực để hỗ trợ tăng trưởng cũng ngày càng suy yếu.

Thứ ba, chuỗi cung ứng trong khi cần phải mất thêm thời gian để tái cấu trúc và sắp xếp thì thương mại sẽ chưa thể sớm phục hồi về mức bình thường như trước và nhất là khi cước vận tải đường biển tăng vọt và tình trạng thiếu hụt container rỗng trên toàn cầu ngày càng trầm trọng.

Đó là hệ quả của việc số lượng tàu vận chuyển suy giảm bởi đơn hàng đặt đóng tàu mới trong năm 2020 giảm đến 50%, một phần do ảnh hưởng của dịch Covid-19 khiến thương mại lao dốc, còn một phần chưa biết nên chọn công nghệ nào cho tàu mới để giảm khí thải lưu huỳnh theo quy định của IMO.

Trong khi đó, tình trạng thiếu hụt container rỗng trên toàn cầu bắt đầu từ tháng 12/2020 đến nay ngày càng trầm trọng hơn khiến giá cước vận chuyển bằng container tăng lên mức kỷ lục. Do nhu cầu hàng hóa tăng đột biến tại các tuyến đi Mỹ, châu Âu, tình trạng thiếu container rỗng tại châu Á, việc dỡ hàng hóa bị chậm lại bởi chính sách phong tỏa tại một số nước và sự thay đổi các luồng vận chuyển do tác động của đại dịch Covid-19.

Trong quý đầu tiên của năm 2021, thương mại hàng hóa được dự báo sẽ giảm 1,5%, trong khi thương mại, dịch vụ được dự báo giảm 7%.