VAFI cho rằng mức lãi suất tiền gửi trung và dài hạn ở Việt Nam hiện "rất cao" so với nhiều nước, dẫn đến lãi suất cho vay cũng gấp 2-3 lần nên vừa có công văn gửi Thủ tướng Chính phủ và các Bộ nêu đề xuất với nội dung hạ dần lãi suất tiền gửi VND về mức 0%/năm.
Mới đây, Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính (VAFI) có công văn gửi Thủ tướng Chính phủ và Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Ban Kinh tế Trung ương nêu đề xuất với nội dung hạ dần lãi suất tiền gửi VND về mức 0%/năm.
Theo VAFI, hiện nay các nước Âu Mỹ, Đông Âu chuyển đổi sang kinh tế thị trường, các nền kinh tế phát triển đều có mức lãi suất tiền gửi nội tệ, ngoại tệ 0%/năm.
Thậm chí, một số nước còn duy trì lãi suất âm (thu phí tiền gửi) nhằm bảo đảm lãi suất cho vay cực thấp (2% - 5% tùy thuộc đối tượng vay và thời hạn vay) nhằm kích thích hệ thống doanh nghiệp và thị trường chứng khoán phát triển, đảm bảo an sinh xã hội cho người thu nhập thấp và trung bình mua nhà ở và chi tiêu tiêu dùng có lãi suất tín dụng cực thấp.
Cùng với đó, các nước trong khối ASEAN như Thái Lan, Philippines, Malaysia, Singapore cũng đang có lãi suất tiền gửi ngắn hạn cho đồng nội tệ ở mức 0%, lãi suất tiền gửi dài hạn trong khoảng từ 0,2% - 0,7%/năm.
"Còn tại Việt Nam, tiền gửi VND cho kỳ hạn ngắn hạn và trung hạn đang ở mức từ 3,5% - 6,2%/năm là rất cao so với các nước nói trên và dẫn đến lãi suất cho vay cũng cao hơn, trở thành bất lợi lớn cho cộng đồng doanh nghiệp cũng như đông đảo người tiêu dùng thuộc đối tượng thu nhập thấp và trung bình", VAFI nhận định.
Theo hiệp hội, nền kinh tế Việt Nam có những tiền đề vững chắc như các nước trong khu vực để thực hiện đưa lãi suất tiền gửi về mức 0%/năm như chính trị ổn định, nền kinh tế phát triển tốc độ cao, xuất khẩu tăng trưởng ở mức hai con số, lượng kiều hối hàng năm đổ về lớn...
Song, VAFI cho rằng Việt Nam vẫn có lãi suất tiền gửi cao so với các nước trong khu vực và khó có thể hạ nhanh lãi suất tiền gửi do chưa có hệ thống giải pháp kiểm soát dòng tiền tiết kiệm và dòng tiền nhàn rỗi. Đồng thời, cũng chưa ngặn chặn dòng tiền này chảy vào các kênh không có lợi cho nền kinh tế như bất động sản hay ngoại tệ.
Theo đó, VAFI đã hiến kế Chính phủ ban hành các giải pháp để đưa dần lãi suất tiền gửi về mức 0% như sau:
Thứ nhất, hiệp hội cho rằng cần hạn chế mạnh dòng tiền đầu cơ chảy vào thị trường bất động sản; đồng thời kiểm soát để không cho tăng giá đất, áp dụng thu thuế tài sản lũy tiến từ căn nhà thứ hai trở đi với phương châm ban đầu có thể ở mức thấp đủ để ngăn ngừa dòng tiền đầu cơ sau đó tăng dần như thông lệ các nước.
Thứ hai, hướng mạnh dòng tiền nhàn rỗi chảy mạnh vào thị trường trái phiếu với lãi suất huy động thấp, ở mức dưới 2 %/năm và như vậy hệ thống ngân hàng sẽ huy động được nguồn vốn khổng lồ với kỳ hạn dài để làm cơ sở cho vay trung hạn, dài hạn với lãi suất cho vay thấp dưới mức 5%/năm.
Thứ ba, khi lãi suất tiền gửi đã giảm mạnh, để phòng trường hợp một phần dòng tiền nhàn rỗi đầu cơ ngoại tệ, VAFI cho rằng NHNN cần ban hành chính sách thu phí tiền gửi ngoại tệ ở mức nhất định nhằm đảm bảo chính sách tỷ giá ổn định và không làm mất cân đối kinh tế vĩ mô.
Ngoài ra, cần kiểm soát chặt thâm hụt ngân sách hàng năm và tiếp tục củng cố hệ thống ngân hàng theo hướng loại bỏ các ngân hàng yếu kém, cải thiện cơ cấu cổ đông bằng việc tăng cường cổ đông tổ chức, cổ đông chiến lược thực sự, hạn chế tình trạng ngân hàng thuộc sở hữu của một tập đoàn...
Nguy cơ sẽ phải vay với lãi suất cao hơn
Trả lời báo Thanh Niên, TS Cấn Văn Lực cho rằng giả sử đưa được lãi suất tiền gửi VND về 0%, trong khi lạm phát vẫn khoảng 3,5%, thì người dân không mấy mặn mà gửi tiền vào ngân hàng vì còn có nhiều kênh đầu tư khác hấp dẫn hơn. Khi đó, hệ thống ngân hàng thiếu tiền gửi, vừa hứng chịu rủi ro thanh khoản, vừa không có đủ tiền để đáp ứng nhu cầu tín dụng của nền kinh tế. Như vậy, thay vì giúp đỡ DN, hệ thống tài chính - tín dụng có thể bị rối loạn và DN thiếu vốn đầu tư kinh doanh, mất nguồn lực để tăng trưởng, bảo đảm công ăn việc làm cho người lao động...
“Giả sử người dân không gửi ngân hàng mà đổ tiền vào thị trường chứng khoán, như lập luận của VAFI, thì khi đó DN huy động vốn bằng cách phát hành trái phiếu. Do không có tài sản đảm bảo, chủ yếu là tín chấp, DN sẽ phải trả lãi suất khá cao (hiện nay lãi suất trái phiếu DN khoảng 10 - 12%/năm, thường cao hơn so với đi vay ngân hàng khoảng 1 - 3%/năm). Liệu đây có phải là bài toán huy động vốn hiệu quả cho DN? Chưa kể, nếu DN đó chẳng may phá sản, nhà đầu tư trái phiếu gần như mất trắng vì không có tài sản đảm bảo, không có bảo hiểm tiền gửi như khi gửi tiền vào ngân hàng”, ông Lực phân tích.
