Những điều cần biết về Tết Nguyên Tiêu 

Tết Nguyên Tiêu là gì?

Theo truyền thống, lễ Nguyên Tiêu được gọi là lễ Thượng Nguyên, diễn ra từ đêm 14 và ngày 15 tháng Giêng âm lịch hàng năm bởi còn có Tết Trung Nguyên (rằm tháng Bảy) và Tết Hạ Nguyên (rằm tháng Mười). 

Theo quan niệm dân gian, ngày rằm tháng Giêng tượng trưng cho sự phát triển, sinh sôi, do đó ngày này được người dân coi trọng, gửi gắm vào đó ước nguyện về một năm thuận hòa, sung túc.

Các cụ ngày xưa có câu “Cúng quanh năm không bằng rằm tháng Giêng” hoặc “Lễ Phật quanh năm không bằng ngày rằm tháng Giêng”, điều này cho thấy tầm quan trọng của Tết Nguyên Tiêu trong văn hóa của người Việt Nam. 

Xem thêm: Lễ Phục Sinh là gì và rơi vào ngày nào năm nay?

Tết Nguyên Tiêu vào ngày nào Dương lịch?

Tết Nguyên Tiêu vào ngày nào của Dương lịch là điều mà nhiều người rất quan tâm vào dịp Tết đến Xuân về. Bởi ai cũng muốn sắp xếp công việc để có thể đi chùa, thắp nén hương cầu bình an, thuận lợi trong năm tới. Lễ Thượng Nguyên là ngày 15 Âm lịch của tháng Giêng, vì vậy, nó thường diễn ra ngay sau khi kết thúc kỳ nghỉ Tết Nguyên Đán tại Việt Nam khoảng 1 tuần. Vào năm 2022 này, rằm tháng Giêng trùng với ngày thứ Ba, tức ngày 15/2 Dương lịch.

Xem thêm: Ngày lễ tình nhân 14/2/2021 có gì đặc biệt?

Những hoạt động chính ngày Tết Nguyên Tiêu

Vào dịp Tết Nguyên Tiêu, người dân thường đi viếng chùa và lễ Phật cầu bình an; song song đó, mâm cúng ngoài trời cũng được chuẩn bị để cảm tạ Trời Đất, Thánh Phật và anh hùng dân tộc.

Nhân dịp Tết Nguyên Tiêu, nhiều chùa chiền sẽ lập đàn Dược Sư, tụng kinh Dược Sư trong suốt tháng Giêng (hoặc từ mùng 8 đến rằm tháng Giêng) nhằm khuyến khích Phật tử tham gia tụng niệm và phục nguyện hồi hướng công đức an lành cho Phật tử. 

Đây cũng được coi là một hình thức cầu nguyện để đem lại phước báo an lành như mong cầu của mọi người trước thềm năm mới.

Ngoài ra, vào dịp Tết Nguyên Tiêu, mỗi gia đình thường sẽ bày một mâm cỗ cúng để thể hiện lòng thành kính và biết ơn của con cháu đối với Phật, ông bà tổ tiên câu mong năm mới an lành và nhiều tài lộc. 

Gia đình Việt thương sẽ chuẩn bị mâm cơm thắp hương có đầy đủ các món quen thuộc ngày Tết như thịt gà luộc, xôi gấc, bánh chưng, bánh trôi,... với mong cầu một năm bình an, sung túc và nhiều may mắn.

Xem thêm: Một số gợi ý quà tặng đầy ý nghĩa cho ngày lễ Valentine

Tết Nguyên Tiêu của người Hoa và người Việt khác nhau thế nào?

Tết Nguyên Tiêu vốn có nguồn gốc từ Trung Quốc, được du nhập vào Việt Nam trong thời kỳ Bắc thuộc. Trong quá trình tiếp biến văn hóa, chịu sự ảnh hưởng của cả Đạo Mẫu và Phật giáo, ý nghĩa Tết Nguyên Tiêu cũng như các hoạt động trong dịp này đã có nhiều sự thay đổi so với Tết Nguyên Tiêu của người Hoa. 

Tại Trung Hoa ngày xưa, Tết Nguyên Tiêu hay còn gọi là Tết Trạng Nguyên, là dịp nhà vua hội họp các ông Trạng để thết tiệc và mời vào vườn Thượng Uyển thăm hoa, ngắm cảnh, làm thơ.Hiện nay, Tết Nguyên Tiêu được coi là ngày lễ thiêng liêng nhất đầu năm mới và còn được gọi là “Lễ hội đèn hoa” hoặc “Hội hoa đăng”, có thể bắt nguồn từ tục trưng đèn trên cây nêu trước cửa nhà, đốt đèn, chơi lồng đèn ngũ sắc thời Hán Vũ Đế.

Những lồng đèn có hình thù rồng, phượng, mười hai con giáp hoặc những nhân vật cổ trong truyền thuyết, cổ tích được yêu chuộng.Ngoài ra còn những tập tục khác như cúng tế cầu an cầu phước, ăn bánh trôi (gọi là “thang viên” – viên tròn trong nước), thi đoán hình thù trên lồng đèn, ngâm thơ. Người Đài Loan còn ghi những câu ước nguyện của mình vào đèn lồng và thả bay lên trời. Nhiều người còn coi đây là mùa Valentine phương Đông, tương tự như lễ Thất Tịch.

Tại Việt Nam, ý nghĩa Tết Nguyên Tiêu đã có nhiều khác biệt so với tại Trung Quốc. Rằm tháng Giêng là một trong 4 ngày lễ lớn trong năm của người Việt, đặc biệt, Phật tử thường viếng chùa, lễ Phật cầu gia đạo bình an, phong điều vũ thuận, quốc thái dân an. Vì thế, ngày càng đông người đến chùa, lễ Phật, cầu nguyện trong hội rằm tháng Giêng. Đây là một tín hiệu tốt, thể hiện rõ nét tinh thần “Đạo pháp và Dân tộc”.

Tuy nhiên, so với rằm tháng Tư (Phật đản) và rằm tháng Bảy (Vu Lan) thì rằm tháng Giêng không quan trọng bằng. Khi chùa chiền được tự do sinh hoạt tín ngưỡng tôn giáo, được sửa chữa trùng tu to đẹp khang trang cùng với sự quan tâm khôi phục các lễ hội văn hóa truyền thống dân tộc của các cấp chính quyền và nhất là ý thức tìm về những giá trị sống của tổ tiên thông qua các lễ hội văn hóa của nhân dân được đánh thức, thì việc tham dự đông đảo các lễ hội như hội rằm tháng Giêng là điều bình thường.

Ý nghĩa ngày Tết Nguyên Tiêu

Theo tín ngưỡng, tôn giáo và ngành nghề, Rằm tháng Giêng được xem là ngày lễ quan trọng sau dịp Tết Nguyên Đán và lễ bái của từng gia đình lại khác nhau, có gia đình theo Đạo Phật thì họ sẽ Bái Phật, có gia đình cúng Thổ Công Thần Tài hoặc âm hồn các đẳng... 

Nhưng điều bắt buộc phải có ở mỗi gia đình đó là cúng Gia Tiên nhằm bày tỏ lòng thành kính với ông bà, cha mẹ, cảm ơn những người trên đã phù hộ cho gia đình, con cháu được mạnh khỏe, làm ăn phát đạt trong năm.

Vì là ngày rằm đầu tiên trong năm mới nên Tết Nguyên Tiêu được coi là thời điểm thích hợp để mỗi gia đình chúng ta có thể cầu nguyện cho một năm an lành, hạnh phúc.