Cảnh báo chip giả, kém chất lượng giữa cuộc khủng hoảng khan hiếm chip toàn cầu

Đối mặt cuộc khủng hoảng khan hiếm chip chưa từng thấy, các nhà sản xuất điện tử đang phải quay sang các kênh cung ứng phi truyền thống để đáp ứng nhu cầu của mình. Tuy nhiên, nhiều công ty rơi vào cảnh trớ trêu khi mua phải chip bán dẫn kém chất lượng hoặc đã qua sử dụng.

Bài học cảnh giác cho các nhà sản xuất đang "khát" chip

Junichi Fujioka, Tổng Giám đốc hãng điện tử Nhật Bản Jenesis, đã lần đầu tiên gặp phải hiện tượng này. Do không thể mua được vi điều khiển từ các nguồn thông thường, nhà máy của ông tại miền nam Trung Quốc đã đặt hàng thông qua một trang web do tập đoàn thương mại điện tử Alibaba vận hành. Tuy nhiên, khi đơn hàng vi điều khiển về đến nơi, họ phát hiện chúng không hoạt động.

Theo chuyên gia được Jenesis thuê để kiểm tra những con chip này, thông số kỹ thuật của chúng hoàn toàn khác so với sản phẩm mà công ty thường đặt, dù tên nhà sản xuất trên bao bì có vẻ là chính hãng. Đã thanh toán cho đơn hàng, Jenesis cố gắng liên lạc với nhà cung cấp của đơn hàng trong vô vọng.

Theo các nhà chức trách, đây là bài học cảnh giác đối với các nhà sản xuất điện tử đang bị dụ mua “chip phân phối” - thuật ngữ dùng để chỉ loại chip tồn kho được bán thông qua những nguồn không phải nhà sản xuất hay nhà phân phối được ủy quyền. Những con chip như thế này không được nhà sản xuất bảo hành và thường không rõ được cất giữ ở đâu hay như thế nào.

Những sản phẩm như vậy có thể gồm chip được lấy ra từ các thiết bị điện tử bỏ đi và được tân trang lại hoặc con chip không đạt chuẩn chất lượng và lẽ ra phải bị loại bỏ. Cũng có một số trường hợp tên nhà sản xuất hoặc mã số sản phẩm trên bao bì bị làm giả.

Công ty Oki Engineering, một chi nhánh của Oki Electric Industry, có trụ sở tại Nhật Bản, hiện cung cấp dịch vụ xác minh để giúp các nhà sản xuất thiết bị điện tử loại bỏ những con chip bị lỗi trước khi chúng được lắp ráp vào thiết bị. Thời gian gần đây, các văn phòng tại Tokyo của công ty liên tục nhận được những yêu cầu xác minh nghi vấn của khách hàng.

Tại những văn phòng này, khoảng 20 kỹ sư đưa con chip qua một loạt cuộc kiểm tra bao gồm sử dụng laser, kính hiển vi, chụp x-quang… Quy trình kiểm tra cũng bao gồm việc làm chảy bao bì hoặc vỏ ngoài để kiểm tra logo của nhà sản xuất cũng như kiểm tra những dấu vết trên chip silicon hoặc các đặc tính vật lý khác.

Những dấu hiệu nhận biết

Theo Masaaki Hashimoto, Chủ tịch của Oki Engineering, các nhà sản xuất thiết bị điện tử đang tuyệt vọng tìm nguồn cung chip bởi chỉ cần thiếu một linh kiện thôi cũng khiến họ không thể hoàn thành sản phẩm. Tuy nhiên, một khi chip giả được đưa vào thiết bị thì “quá muộn” để làm bất kỳ điều gì.

Oki Engineering đã bắt đầu cung cấp dịch vụ kiểm tra từ tháng 6/2021 và tính tới cuối tháng 8 đã nhận được khoảng 150 yêu cầu từ khách hàng, trong đó nhiều yêu cầu đến từ các nhà sản xuất máy móc và thiết bị y tế. Sau khi kiểm tra khoảng 70 trường hợp, các kỹ sư của công ty phát hiện số lượng chip gặp vấn đề chiếm tỷ lệ khoảng 30%.

Một dấu hiệu nhận biết đáng chú ý nằm trên vỏ ngoài hoặc bao bì của con chip. Thông thường, một dấu hình tròn nhỏ được khắc trên bao bì để chỉ hướng lắp đặt. Oki Engineering cho biết, trong một số trường hợp, hàng giả có dấu hiệu này đặt ở vị trí sau. Một dấu hiệu khác nằm ở khung dây – nơi kết nối chip silicon với bảng mạch in. Ngoài ra, trong một số trường hợp, đối tượng làm chip giả thay đổi các con số được ép vào phần trên của bao bì để ngụy tạo ngày sản xuất thực tế.

Trước khi bắt đầu dịch vụ xác minh chip hồi tháng 6, Oki Engineering cung cấp dịch vụ kiểm tra tính xác thực chip theo yêu cầu của khách hàng. Số lượng yêu cầu gửi đến công ty này bắt đầu tăng vào mùa thu năm 2020 sau khi Bộ Thương mại Mỹ hạn chế xuất khẩu chip sử dụng công nghệ Mỹ cho tập đoàn Huawei Technologies. Động thái này khiến tập đoàn viễn thông khổng lồ của Trung Quốc tìm cách tích trữ nhiều chip nhiều nhất có thể, gây quá tải các chuỗi cung ứng truyền thống, dọn đường cho các nhà cung cấp chip phi truyền thống nhảy vào thị trường.

Song song với chiến tranh thương mại Mỹ - Trung, nhu cầu chip cũng bùng nổ do nhiều yếu tố như nhu cầu máy tính cá nhân tăng mạnh trong bối cảnh đại dịch Covid-19, sự trỗi dậy của thiết bị điện tử cũng như công nghệ không dây 5G.

Taiwan Semiconductor Manufacturing Co. (TSMC), nhà sản xuất chip lớn nhất thế giới, dự báo tình trạng khan hiếm chip trên toàn cầu sẽ còn tiếp diễn tới khoảng năm 2023. Với viễn cảnh này, các nhà sản xuất thiết bị điện tử “khát” chip sẽ không có lựa chọn nào khác ngoài việc cảnh giác với chip giả và kém chất lượng.