Luật Cư trú 2020 đã bỏ đi nhiều điều kiện đăng ký thường trú tại các thành phố trực thuộc Trung Ương, để tạo một môi trường sống không có sự phân biệt và thống nhất trên phạm vi toàn quốc. Tuy nhiên, luật mới cũng có thêm nhiều quy định về việc cấm đăng ký thường trú.
Ngày 13/11/2020, Quốc hội khóa XIV đã thông qua Luật cư trú 2020, chính thức có hiệu lực từ ngày 01/7/2021. Luật cư trú 2020 đã có thêm nhiều điểm mới, trong đó có quy định thêm hành vi bị nghiêm cấm về cư trú và các địa điểm cấm đăng ký thường trú, tạm trú...
Cụ thể, công dân Việt Nam sẽ có quyền tự do cư trú cũng như được quyền đăng ký thường trú, tạm trú nếu đủ điều kiện theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, có 5 địa điểm mà công dân Việt Nam bị cấm đăng ký thường trú, tạm trú theo Điều 23, Luật Cư trú 2020 gồm:
Chỗ ở của hiện đang nằm trong những địa điểm cấm, khu vực cấm xây dựng hoặc lấn chiếm hành lang bảo vệ an ninh, quốc phòng, giao thông, thủy lợi, đê điều, năng lượng, mốc giới bảo vệ công trình hạ tầng kỹ thuật, di tích lịch sử - văn hóa được xếp hạng, khu vực đã được cảnh báo về nguy cơ lở đất, lũ quét, lũ ống và khu vực bảo vệ công trình khác theo quy định của pháp luật.
Chỗ ở mà toàn bộ diện tích nhà ở nằm trên khu vực đất lấn chiếm trái phép hoặc chỗ ở xây dựng trên diện tích đất không đáp ứng đủ điều kiện xây dựng nhà ở theo quy định của pháp luật.
Chỗ ở đã nhận được quyết định về việc thu hồi đất theo đó là quyết định phê duyệt các phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư của cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước. Chỗ ở là nhà ở mà một phần hoặc toàn bộ diện tích nơi ở hiện đang có tranh chấp, khiếu nại liên quan đến quyền sở hữu nhà ở, quyền sử dụng đất nhưng chưa được giải quyết theo quy định của pháp luật.
Chỗ ở bị tịch thu theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước. Phương tiện được sử dụng làm nơi đăng ký thường trú đã bị cơ quan chức năng xóa đăng ký phương tiện hoặc không có giấy chứng nhận đảm bảo an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường theo đúng quy định của pháp luật.
Chỗ ở là nhà ở đã nhận được quyết định phá dỡ của cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước.
Luật cư trú 2020 cũng có những quy định cụ thể các hành vi bị nghiêm cấm về cư trú. Trong đó, bổ sung thêm 3 hành vi là:
Không tiếp nhận hoặc trì hoãn việc tiếp nhận hồ sơ, tài liệu, thông tin đăng ký cư trú cũng như có những hành vi nhũng nhiễu khác. Không thực hiện, thực hiện không đúng thời hạn đăng ký cư trú cho công dân khi hồ sơ đủ điều kiện đăng ký cư trú; xóa đăng ký thường trú hoặc đăng ký tạm trú trái với quy định của pháp luật.
Làm giả hồ sơ, giấy tờ, tài liệu về cư trú. Sử dụng giấy tờ, tài liệu, dữ liệu giả về cư trú hoặc cung cấp thông tin, giấy tờ, tài liệu sai sự thật về cư trú. Khai man điều kiện, giả mạo hồ sơ, giấy tờ, tài liệu với mục đích để được đăng ký thường trú, đăng ký tạm trú...
Có hành vi truy nhập, khai thác, hủy hoại, thay đổi, xóa, phát tán, làm cản trở, gián đoạn hoạt động, cung cấp trái phép thông tin trong Cơ sở dữ liệu về cư trú.
