Những điểm mới trong Bộ Luật Lao động sửa đổi

Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) vô cùng hoan nghênh những quyền mới của người lao động cũng như người sử dụng lao động tại Việt Nam, khi Bộ Luật Lao động sửa đổi bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1-1-2021.

Ông Chang-Hee Lee, Giám đốc ILO tại Việt Nam, đã đánh giá bộ luật mới sẽ giúp Việt Nam tạo một môi trường thỏa đáng hơn cho mọi lao động, cả nam và nữ.

Người đứng đầu ILO tại Việt Nam nhấn mạnh rằng Bộ Luật Lao động mới đã có nhiều cải tiến có thể mang lại lợi ích cho không chỉ người lao động mà cả người sử dụng lao động. Tuy nhiên, những nội dung cải tiến này sẽ chỉ đi vào thực tiễn cuộc sống khi tất cả mọi người đều hiểu được rằng mình có những quyền mới nào cũng như chủ động để sử dụng những quyền đó.

Ông Chang-Hee Lee phân tích rằng bộ luật mới có nhiều thay đổi quan trọng:

Đầu tiên, Bộ Luật Lao động mới đã mở rộng phạm vi điều chỉnh và bổ sung thêm đối tượng là những người lao động làm việc nhưng không có hợp đồng lao động bằng văn bản.

Cụ thể, Bộ Luật Lao động mới đã thêm vào một số nội dung có thể áp dụng cho khoảng 55 triệu người, thay vì phạm vi điều chỉnh hiện tại chỉ áp dụng với khoảng 20 triệu người là những người lao động có quan hệ lao động.

Thứ hai, bộ luật mới đã bổ sung và hoàn thiện thêm các quy định nhằm đảm bảo nguyên tắc không phân biệt giới cũng như phòng chống tình trạng quấy rối tình dục tại nơi làm việc. Người sử dụng lao động hiện tại buộc phải đảm bảo trả công bình đẳng cho các vị trí có giá trị ngang nhau, không được phân biệt giới tính và cần phải bảo vệ thai sản.

Đồng thời, hành vi quấy rối tình dục lần đầu tiên được định nghĩa trong pháp luật và người sử dụng lao động có nghĩa vụ ban hành nội quy, quy định lao động nhằm thực hiện các giải pháp mang tính phòng ngừa và ngăn chặn nạn quấy rối tình dục tại nơi làm việc.

Tuổi nghỉ hưu mới sẽ được điều chỉnh và tăng dần lên 62 tuổi đối với lao động nam giới (mỗi năm tăng thêm 3 tháng) và 60 tuổi đối với lao động nữ giới (mỗi năm tăng thêm 4 tháng).

Điều này sẽ làm giảm khoảng cách giới từ 5 năm xuống còn 2 năm, qua đó giúp xây dựng hệ thống bảo hiểm hưu trí bền vững hơn về tài chính cũng như giải quyết thách thức về nhân khẩu học do dân số già hóa nhanh.

Thứ ba, tương đồng với hệ thống Luật Lao động của các nước tiên tiến, Bộ Luật Lao động mới đã đưa ra những quy định pháp lý nhằm hỗ trợ người lao động cũng như người sử dụng lao động có thể tự quyết định mức lương cùng với điều kiện lao động thông qua đối thoại và thương lượng. Trong đó, vai trò của Nhà nước sẽ chỉ giới hạn ở nhiệm vụ xác định những tiêu chuẩn pháp lý tối thiểu như tiền lương tối thiểu cùng với giới hạn thời gian làm ngoài giờ.

Thứ tư, Bộ Luật Lao động mới sẽ cho phép người lao động được thành lập hoặc gia nhập tổ chức đại diện người lao động mà họ lựa chọn, không nhất định phải là thành viên của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam (TLĐLĐVN).

Các tổ chức của người lao động không là thành viên của TLĐLĐVN cũng có thể được thành lập tại doanh nghiệp, những tổ chức này có quyền và nghĩa vụ trong quan hệ lao động bình đẳng với các tổ chức công đoàn cơ sở thuộc TLĐLĐVN.

Bộ luật mới sẽ quy định rõ ràng hơn về nghĩa vụ của người sử dụng lao động, nghiêm cấm những hành vi phân biệt đối xử hay can thiệp vào chức năng và hoạt động của các tổ chức đại diện cho người lao động trước và sau khi đăng ký thành lập.

Các cán bộ quản lý tham gia vào quá trình ra quyết định có liên quan đến điều kiện lao động, tuyển dụng, kỉ luật hay chấm dứt hợp đồng lao động sẽ không được tham gia vào cùng một tổ chức của người lao động với những người lao động bình thường khác.

Điều này sẽ từng bước chấm dứt tình trạng phổ biến là các cán bộ quản lý cấp cao và cấp trung có thể chi phối các tổ chức đại diện người lao động ở cấp doanh nghiệp.

Trong bộ luật mới, các cơ chế giải quyết tranh chấp lao động cũng được tinh giản. Nếu những tranh chấp lao động không được hòa giải thành công, người lao động giờ đây có thể lựa chọn đình công hợp pháp hoặc yêu cầu trọng tài phán quyết. Trước đây, cần thêm nhiều bước khác để có thể đình công hợp pháp.