Trung Quốc: Thị trường trái phiếu trị giá 300 tỷ USD nắm giữ chìa khóa giải quyết khủng hoảng khí hậu

Trong vòng chưa đầy một thập kỷ, Trung Quốc đã xây dựng một trong những thị trường trái phiếu xanh lớn nhất thế giới với nhiều tiềm năng hơn bất kỳ thị trường nào khác để thay đổi quá trình biến đổi khí hậu.

Tuy nhiên, khi khoản nợ “xanh” này vượt quá 300 tỷ USD, các nhà đầu tư và cơ quan quản lý sẽ phải để tâm hơn bởi gần như không ai biết rõ tiền được chi tiêu như nào và tính hiệu quả của chúng. 

Trung Quốc vẫn coi thị trường trái phiếu ‘xanh’ là trung tâm giúp giảm lượng khí thải tại quốc gia vốn gây ô nhiễm nhất nhì thế giới.

Để hiểu rõ ít nhất một phần câu chuyện liên quan đến thị trường trái phiếu xanh, Bloomberg đã cân nhắc một số vấn đề.

Kết quả thu thập được là 8/10 trái phiếu ‘xanh’ lớn nhất do các công ty Trung Quốc phát hành không cung cấp cụ thể thông tin về các dự án mục tiêu. Một phần trái phiếu thu được dành cho các khoản nợ phát sinh nhiều năm trước đó. Số khác được chỉ định cho các hoạt động có lợi với môi trường nhưng khó xác định.

Trên thị trường trái phiếu “xanh”, Trung Quốc không phải là duy nhất. Thế nhưng, việc không công bố rõ ràng sẽ khiến quốc gia này thiếu hụt một số biện pháp bổ sung có xu hướng trấn an và khuyến khích nhà đầu tư. 

Theo Climate Action Tracker, nếu quốc gia này thành công trong việc đạt được các mục tiêu khí hậu vào năm 2030 và net zero vào năm 2060, đây sẽ là bước chuyển mình lớn nhất trong các dự báo về tình trạng nóng lên toàn cầu.

Theo đặc phái viên khí hậu hàng đầu của quốc gia, để đạt được những mục tiêu đó, Trung Quốc cần chi hơn 18 nghìn tỷ USD. 

Về lý thuyết, sự khao khát toàn cầu đối với các mục tiêu xanh có thể giúp Trung Quốc hiện thực hóa giấc mơ net zero, song một số nhà đầu tư quốc tế lại chần chừ do lo ngại thiếu minh bạch. Trong khi đó, người mua trái phiếu trong nước cũng chưa thực sự hứng thú với các khoản đầu tư xanh.

Xem thêm: Trung Quốc ký một trong những thỏa thuận khí đốt lớn nhất từ trước đến nay

Bên cạnh đó, Thống đốc Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) Yi Gang đã kêu gọi thị trường lấp đầy khoảng trống trong việc gây quỹ và Chính phủ biết rằng họ còn rất nhiều việc phải làm. 

Trong một cuộc phỏng vấn, Yi Gang đã bày tỏ quan ngại về “những rủi ro về đạo đức” và cảnh báo chống lại tình trạng “gian lận dự án”.

Xie Wenhong thuộc Sáng kiến Trái phiếu Khí hậu, một tổ chức có trụ sở tại Vương quốc Anh: “Không có sự giám sát của giới truyền thông đối với việc sử dụng trái phiếu xanh, vậy nên, nhiều tổ chức phát hành trái phiếu có thể nói bất cứ điều gì họ muốn mà không sợ phải đối mặt với hậu quả”.

Lấy ví dụ là đợt bán trái phiếu xanh năm 2019 của Industrial Bank Co. – một trong mười vụ bán trái phiếu lớn nhất trong lịch sử Trung Quốc với giá trị 2,9 tỷ USD.

Ngân hàng khi đó cho biết số tiền này có thể đã được phân phối cho hơn 220 dự án, bao gồm nhiều sáng kiến tái chế, dự án tiết kiệm năng lượng và năng lượng sạch.

Chính vì vậy, Trung Quốc đã thực hiện những bước đi mang tính quyết định.

Vào tháng 7, một Ủy ban do PBoC hậu thuẫn đã ban hành Nguyên tắc trái phiếu xanh của Trung Quốc trong nỗ lực nhằm điều chỉnh lại các tiêu chuẩn. 

Theo đó, các tổ chức phát hành phải sử dụng 100% số tiền thu được để tài trợ cho các dự án xanh bảo vệ môi trường. Hoặc nếu các tổ chức phát hành không chọn áp dụng các quy định mới, họ vẫn có thể sử dụng tới một nửa số tiền thu được từ trái phiếu xanh để tài trợ cho các dự án không xanh.

Ngoài ra, Trung Quốc cũng đang làm việc với EU như một phần của nỗ lực khuyến khích nhiều công ty phát hành trái phiếu xanh hơn trên thị trường quốc tế.

Các cơ quan quản lý của Trung Quốc đã thực hiện các điều chỉnh gia tăng khác. Cho đến đầu năm 2021, các dự án “than sạch” – đầu tư vào công nghệ giảm ô nhiễm hoặc sử dụng năng lượng tại các nhà máy than – được chấp nhận để tài trợ cho trái phiếu xanh. 

Sự thay đổi là cần thiết, theo PBoC, “để giúp các tiêu chuẩn trái phiếu xanh thêm chuẩn hóa và nghiêm ngặt, đồng thời nhất quán với các tiêu chuẩn quốc tế”.

Trước đó, sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, một chương trình kích thích quốc gia đã tiếp sức cho thị trường tín dụng, vốn đã tăng vọt lên hơn 10 nghìn tỷ USD vào năm 2018.

Bên cạnh đó, các mục tiêu chính sách quốc gia được hiện thực hóa: Chính quyền địa phương đạt được các mục tiêu GDP đầy tham vọng, trong khi hàng triệu người di cư từ vùng nông thôn nghèo khó bắt đầu đến các siêu đô thị mới để lập nghiệp. 

Tuy nhiên, việc thoải mái tiếp cận tín dụng đã vô hình chung giúp ngành công nghiệp xây dựng bùng nổ - lĩnh vực vốn đóng góp hơn 1/3 lượng khí thải của toàn đại lục. Điều này làm trầm trọng thêm vấn đề ô nhiễm mà giới chức đang cố gắng giải quyết.

Xem thêm: Trung Quốc: Gánh nặng nợ của chính quyền địa phương không bền vững