Cúng ông Công ông Táo là một tục lệ lâu đời của Việt Nam. Cứ 23 tháng Chạp, người người, nhà nhà lại chuẩn bị những mâm cỗ tươm tất cùng các loại vàng mã, giấy tiền và đặc biệt là cá chép vàng để tiễn ông Công ông Táo về trời. Tuy nhiên, ít ai hiểu hết được nguồn gốc và ý nghĩa sâu xa của tục lệ này. Bài viết dưới đây giải đáp thắc mắc này.
Cúng ông Công ông Táo là một trong những lễ cúng quan trọng dịp trước Tết Nguyên đán. Tuy nhiên, hiện nay nhiều người vẫn còn chưa hiểu rõ về nguồn gốc cũng như ý nghĩa sâu xa của phong tục lâu đời này.
Được biết, thần Táo Quân trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam có nguồn gốc từ Trung Quốc. Tuy nhiên, đã được Việt hóa thành sự tích "Hai ông một bà".
Theo sự tích dân gian, Thị Nhi có chồng là Trọng Cao. Tuy hai người ăn ở mặn nồng tha thiết với nhau, nhưng mãi không có con. Vì vậy, Trọng Cao hay kiếm chuyện dằn vặt vợ. Đến một ngày, chỉ vì một chuyện nhỏ mà Trọng Cao gây thành chuyện lớn, đánh Thị Nhi và đuổi Thị Nhi đi.
Thị Nhi bỏ nhà đi lang thang đến một xứ khác và sau đó gặp được Phạm Lang. Sau đó, hai người phải lòng nhau và kết thành vợ chồng. Về phần Trọng Cao, sau khi anh nguôi giận thì vợ cũng đã bỏ đi xa rồi. Day dứt và ân hận về việc làm của mình, người này đã quyết định lên đường tìm kiếm vợ.
Nhiều ngày đi tìm, vì hết gạo và hết tiền nên Trọng Cao phải làm kẻ ăn xin dọc đường. Tình cờ Trọng Cao tìm xin ăn đúng nhà của Thị Nhi, đúng lúc Phạm Lang đi vắng. Thị Nhi sớm nhận ra đó là người chồng cũ. Nàng mời vào nhà, nấu cơm đãi người xưa.
Đúng lúc đó, Phạm Lang trở về. Thị Nhi sợ chồng nghi oan nên nàng đã giấu Cao dưới đống rạ sau vườn. Nhưng không may, Phạm Lang nổi lửa đốt đống rạ sau vườn để lấy tro bón ruộng. Thấy lửa cháy, nàng hốt hoảng lao mình vào cứu chồng cũ ra. Thấy vợ nhảy vào đống lửa, vì thương vợ Phạm Lang cũng nhảy theo. Cả ba đều chết trong đám lửa.
Thương tình ba người sống có nghĩa, có tình nên Ngọc Hoàng đã phong cho họ làm vua bếp. Theo đó, người chồng mới là thần Thổ công trông coi việc trong bếp, còn người chồng cũ là thần Thổ Địa trông coi việc trong nhà, người vợ là thần Thổ Kỳ trông coi việc chợ búa.
Như vậy, Táo Quân có nguồn gốc từ ba vị thần là thần Thổ Công, thần Thổ Địa, thần Thổ Kỳ của Lão giáo Trung Quốc. Tuy nhiên, được Việt cổ chuyển hóa thành sự tích Táo Quân bao gồm 3 vị thần là thần Đất, thần Nhà và thần Bếp. Tuy nhiên, dân gian vẫn quen gọi chung là Táo quân hoặc ông Táo.
Vì vậy, cứ vào 23 tháng Chạp hàng năm, các gia đình thường làm mâm cơm để đưa tiễn Táo Quân chầu trời.
Theo quan niệm xa xưa của người Việt, các vị Táo không chỉ cai quản việc trong gia đình mà còn ngăn cản sự xâm phạm của ma quỷ vào nhà, giữ bình yên cho những thành viên trong nhà.
Hàng năm, cứ đến ngày này, Táo Quân lại cưỡi cá chép hóa rồng lên Thiên đình, báo cáo tất cả việc làm tốt và chưa tốt của con người trong một năm để Thiên đình định đoạt công tội và thưởng phạt phân minh cho tất cả loài người ở nhân gian. Vào đêm Giao thừa, Táo Quân mới trở về trần gian để tiếp tục công việc trông coi của mình.
Ngày nay, lễ cúng ông Công ông Táo đã đi vào tiềm thức của người Việt. Vào ngày 23 tháng Chạp, người dân làm mâm cơm để bày tỏ lòng biết ơn với các vị thần. Đồng thời, đây cũng là dịp để người người, nhà nhà trở về sum họp, quây quần sau một năm làm ăn vất vả.
Trong mâm cúng ông Công ông Táo, người Việt thường chuẩn bị 2-3 con cá chép thả trong chậu nước cúng cùng các đồ lễ khác. Cúng xong, mọi người sẽ đem phóng sinh ở sông, ao, hồ... với ý nghĩa đưa ông Táo về chầu trời. Bên cạnh đó, tục lệ phóng sinh cũng thể hiện sự nhân ái và lòng từ bi của người Việt.
-160718.jpg)
-150210.png)
